Categoriearchief: homepage
Rondleidingen
Samenwerking met ’t Gilde
Sinds 2017 werken we samen met de stadsgidsen van vrijwilligersorganisatie ’t Gilde. Elke editie van de krant geven ze een rondleiding door een van de buurten in Oost. Een sportieve en gezellige manier om je wijk en buurtgenoten (nog) beter te leren kennen! We kondigen rondleidingen aan in de papieren krant.
Programma 2024
15 dec – Kerken in Oost | inschrijven vanaf 25 nov
15 sept – Oosterspoorlijn | inschrijven vanaf 26 aug
16 juni – Rietveld (fietstocht) | inschrijven vanaf 27 mei
07 apr – A’damse School | inschrijving gesloten
Rondleidingen starten om 11:00 uur;
Kosten: € 8,- p.p. (U-pas € 4,-);
Inschrijven gaat via deze pagina.
Laatste editie
Groen Oost
In de vaste rubriek Groen Oost bezoeken we bewoners die hun buurt vergroenen. Deze zogenoemde buurtvergroeners onderhouden een groenstrook, park, hofje, tuinkas, binnenpleintje of moestuin, veelal in samenwerking met de gemeente. Hoe meer deze groene plekken zijn verbonden, hoe aantrekkelijker Oost wordt voor fauna, flora én bewoners. Groen Oost is het netwerk van meer dan 70 buurtvergroeners gericht op samenwerking en groei. Wil je jouw groene initiatief ook op de kaart? Stuur een mail.
Groene wandelroutes
Via de Groen Oost wandelroutes (met gpx-bestanden) kun je door uitgestippelde groene ommetjes kennis maken met alle buurtvergroeners. En wil je liever vanuit je luie stoel door Groen Oost ‘lopen’, bekijk dan de driedelige documentaire BuitenGewoonGroen van documentairemaker en buurtgenoot Martin de Vries.
Meer info: www.groenoost.net
Straatbeeld
Kunstwerken in het straatbeeld van Oost vertellen ons verhalen over het verleden. Schilderingen, gedichten, tegeltableaus, ornamenten … wie heeft ze gemaakt en waarom? Hieronder de meest sprekende, ook te bekijken op deze kaart.
Heppie in Oost?
Tegels met spreuken
Parade afgemarcheerd
Kunstroute door Oudwijk
De Ballon
Gevelsteen voor Joke Smit
Piet Heinhof
Infobord Oosterbuurt
Vogelparadijs
Tegels in Amsterdamse stijl
Experiment van Buys Ballot
Ruimtereis
Catharinakerk van Saenredam
Mysterie aan de Zonstraat
Uitkomst
Herderin met duiven
Kastjes met een boodschap
Villa Kakelbond
Monumentaal hekwerk
Silly Streethearts
Johanna Westerdijk
Schildering onder hoogspanning
Grand Départ Utrecht
Locomotieven van beton
Zaagmolen Kranenburg
Het bos van Albrachthof
Eerste Stap in Rijnsweerd
Uitzicht
Schrijver C.C.S. Crone
Gedicht Koningslaan
Tegeltableau Oosterbuurt
Koudbloedig Paard
Ruimte uit de cirkel
Sterrenwijk als fotoalbum
Gedicht Abstederdijk
Het Oosterspoor
Zelfportret Gerard Dou
Dronkemansloop Prof. Ornstein
BeePositive
Raamtheater Oosterstraat
Gedicht Oosterbuurt
Basta
Gedicht Kovelaarstraat
Obama en Mandela
Wonen & Spelen in Sterrenwijk
Historie
Maliebaanstation 150 jaar
De Apenrots
Kindjeshaven
Geheime telefooncentrale
Rietveld Schröderhuis
Homeruslaan
Langs de Gansstraat
Tramlijn 2 naar Oudwijk
Het Nieuwe Woonhuis
De Nova Zemblabuurt
Elck Wat Wils
Het Luie End
Fockema Andreae
Burgemeester Reigerstraat
Oorlogsdrama Rosarium
Stevens Fundatie
Hoveniers van Oost
Oosterbuurt
Eerste Ambachtsschool
Kromhoutkazerne
Deken Roesbuurt
Stolberglaan
St. Antonius Gasthuis
Koningin Wilhelminaschool
Oostelijke invalsweg
De B.A.N.S. buurt
Adresboek Utrecht 1922
Emmakliniek
Abdij van Oudwijk
Slag om Amelisweerd
Draverij op de Maliebaan
Bouwvereniging Utrecht
Tussen spoor en singel
Oosterspoorbaan
Piekenkermis
Truus van Lier
Utrechtsche Asphaltfabriek
De Zilveren Schaats
Sybold van Ravesteyn
Storkfabriek Koningsweg
Het Witte Dorp
Oudste fietspad
Schaal van De Lerma
Schrijver C.C.S. Crone
Leerlooierij Wessels & Zn
Oude wijkkrant uit 1978
Begraafplaats St Barbara
Nachtegaalstraat
Park Tivoli
Viaduct bij het Rietveldhuis
Lantarens van Caltex
De (gesloopte) Oosterkerk
Melkhuisje Wilhelminapark
Bakkerij Do Schat
Boerderij De Uithof
Wasserij Aurora
Het Moorse Huis
Oude FIAT muurreclame
Zaagmolen Kranenburg
Podcast
De Oostkrant staat vol opmerkelijke verhalen uit de wijk. Maar de ruimte in de papieren uitgave is beperkt. Dat is jammer, want Oost heeft zoveel te vertellen! En soms willen we buurtgenoten gewoon wat langer aan het woord laten. Daarom introduceren we de podcast van de Oostkrant, ook te beluisteren op Spotify.
Trui van Lier | Kindjeshaven
Student Trui van Lier opende in 1940 de crèche KIndjeshaven en wist met gevaar voor eigen leven 150 joodse kindjes veilig door de oorlog te loodsen. De studenten journalistiek Noa en Naomi vragen zich af: zouden wij dat ook durven? Twee stemmen, één verhaal.
Akke Bink | Park Oosterspoorbaan
Ooit een drukke spoorbaan dwars door Oost, nu een park vol inititiatieven van buurtgenoten zoals Markt om de Hoek, Natuurlint, Buitensporig Sportief en Utrechtse Aarde. Hoe hebben bewoners hier een levendig park van weten te maken?
Annie Peek | Abstederdijk
De dochter van melkboer van Straten woont al haar hele leven op de Abstederdijk. Ooit een zeer levendige straat met tientallen winkels. De handel en de kinderrijke katholieke gezinnen zijn verdwenen, maar de (sterke) verhalen niet!
Tulpstraat | Buurthuis de Stal
De Tulpstraat, vlakbij de Regentesseschool, is autovrij en kent een bruisend straatleven. Bewoners Gerard Verouden en Dolly Verheul vertellen over de bijzondere avonturen die de straat beleeft en de verbindende rol die hun eigen buurthuis De Stal daarin speelt.
Broos Schnetz | Leefbaar Oost
Broos Schnetz richtte samen met Henk Westbroek in de jaren 90 de lokale politieke partij Leefbaar Utrecht op. De voormalig horecaondernemer, investeerder en strijder voor de publieke zaak vertelt over de veranderingen in de lokale politiek.
Joan Vermeulen | Sloopkogel in Oost
Mevrouw Joan Vermeulen (89) heeft Oost behoed voor grootschalige sloop. In de jaren ’60 wilde de gemeente de Rijksweg 28 doortrekken, dwars door de wijk. Hele huizenblokken zouden worden ‘geamoveerd’. Over de strijd tegen bestuurlijke arrogantie.
Talkshow Oosterlicht | Dubbelleven in Oost
Presentator Karin van den Boogaert en vaste sidekick Arnoud Wolff ontvangen drie gasten aan tafel: politicus Jantine Zwinkels, regisseur Tom Rijpert en buurtconciërge Sterre Hijlkema. Drie buurtgenoten met een dubbelleven, en daar horen we graag meer over!
Frans Druppers | Sterrenwijk
Frans woont een heel leven in Sterrenwijk. Hij vertelt in geuren en kleuren over zijn buurtje, hoe je mekaar helpt en matst, zijn werk voor de gemeente, het vlaggen op de Domtoren, zijn (afgeschoren) baard en vooral het vele uren heerlijk in het zonnetje zitten.
Jubileumwandeling | 10 Jaar Oostkrant
De meest opmerkelijke buurtverhalen langs de tien kilometer lange route uit het jubileumboek OOST waarmee de Oostkrant haar tiende verjaardag viert. Verteld door radiomaker Pieter Willemsen en hoofdredacteur Arnoud Wolff.
Joost Meulenbroek | Wagendwarsstraat
Toen in de jaren 70 de grootgrutter aan de Burgemeester Reigerstraat de huizen aan de Wagendwarsstraat wilde slopen voor een laad- en losplek, kwam de buurt in actie en riepen bewoners hun straat uit tot woonerf, het eerste in Oost.
Jos Kloppenborg | Amelisweerd
Het rijk wil de A27 verbreden en daarvoor opnieuw honderden, veelal eeuwenoude bomen kappen in Amelisweerd. Een aanslag op de luchtkwaliteit in Oost, volgens actiecomité Bescherm het Bos. Actievoerder Jos legt uit wat het gezondere alternatief is.
Willem Langerak | Winterwonderland
Winkelier Willem Langerak zit al 20 jaar met zijn ijzerwarenhandel in de Burgermeester Reigerstraat. Een oer-Oudwijker bij wie gezelligheid voorop staat. Vooral in de winter, als hij zijn etalage omtovert tot een winterwonderland vol rijdende treintjes.
Gastcolumns
In elke Oostkrant geven we een schrijver, journalist, ondernemer of wetenschapper uit Oost het woord. Deze gastcolumn heeft een vaste plek: de linkerkolom van pagina 2. De gastcolumnist krijgt de vrije hand. De enige regel: schrijf in maximaal 250 woorden over Oost.
Paul van Seters
Mireille Versteeg
Jim Terlingen
Cees Grimbergen
Sofie van den Enk
Kees Jongkind
Jeroen Kreule
Jessica van Geel
Ronald Giphart
Eric Roeske
Arend Hosman
Anna Woltz
Thijs van Es
Annelien Bredenoord
Margriet Oostveen
Marja Oosterman
Martin de Vries
Wijnand Speelman
Kees Boonman
Marja Pruis
Tom-Jan Meeus
Eva van Esch
Jan van Zanen
Ingmar Heytze
Jeroen Hermkens
Agnes Jongerius
Claudia de Breij
Hans Jaap Melissen
Maarten van Rossum
Saskia van Dokkum
Berthold Gunster
Struikelstenen
In de Tweede Wereldoorlog woonden er ongeveer 1.600 Joden in Utrecht. Meer dan 1.200 zijn vermoord of overleden in de concentratiekampen. Op het Joods Monument (onthuld op 29 oktober 2015) bij het plein van het Maliebaanstation (nu Spoorwegmuseum) staan hun namen. De meeste joden werden vanaf dit station op transport gezet naar Duitsland. Sinds 2010 worden er in Utrecht, in navolging van andere Europese steden, ter herinnering ook zogenoemde struikelstenen gelegd bij woningen van slachtoffers van het naziregiem. Inmiddels liggen er in Oost 38 stenen op 18 adressen (stand per 12 april 2024).
Europees monument
Struikelstenen is afgeleid van het Duitse Stolpersteine (stolpern betekent struikelen) en is een initiatief van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. De vierkante betonnen keien, 10x10x10 cm, hebben een messing bovenplaat met daarin een tekst gegraveerd, doorgaans de naam, geboortedatum en plaats-datum van overlijden van het betreffende slachtoffer van het naziregime. De stenen worden – op aanvraag – geplaatst in de stoep bij het huis waar het slachtoffer destijds woonde. Verspreid over Europa vormen de inmiddels meer dan 90.000 stenen tezamen één groot monument.
Meer info: www.stichting-stolpersteine.nl/
‘Een mens is pas vergeten als men zijn naam is vergeten‘
– Gunter Demnig
Crowdfunding
In 2019 deden leerlingen van het Bonifatius College onderzoek naar de geschiedenis van gedeporteerde Joden in Utrecht. Om struikelstenen in Oost te kunnen realiseren zetten ze een crowdfunding-actie op. Met succes, want daardoor zijn in Oost een aantal struikelstenen gelegd. Lees het krantenartikel in het AD/UN van 10 januari 2019. Geïnspireerd door deze actie van de leerlingen maakte mevrouw Hoefsmit (98) zich sterk voor struikelstenen voor de familie Meijers in de Paulus Potterstraat.
Planning:
Fam Meijers – Schoolstraat 14 – datum n.o.b.
(18) Raphael Wraslouski
Maliesingel 58 | @2024
Raphael was maker van teems (melkzeven van paardenhaar) met winkel in de Zadelstraat. Woonde hier sinds 1935 met Eva Denneboom. In 1942 in Den Haag opgepakt. Raoul Hennekam beschreef de joodse geschiedenis van deze buurt.
(17) Roosje en Lea van der Sluijs
Frans Halsstraat 46 | @2023
De Rotterdamse zusters Roosje en Lea van der Sluijs huurden hier vanaf 1940 een kamer. In 1942 doken ze onder. In mei 1943 werden ze via Kamp Vught gedeporteerd. Een buurtbewoonster achterhaalde hun levensloop.
(16) Familie Hes
Paulus Potterstraat 1 | @2023
Bernard Hes werd in 1942 verraden. Zijn vrouw Selma vond onderdak in het Diak. Dochters Sophie en Sonja doken los van elkaar onder. Sonja werd ziek en overleed in het Diak in 1944. Sophie’s dochter Ada Smit hield een toespraak.
(15) Familie Roeders
Prins Hendriklaan 91 (toen 77) | @2023
De Utrechtse Corrie Huiding ontdekte via Nel de Jong het aangrijpende verhaal van de vermoorde Joodse familie Roeders en nam met haar man Ad het initiatief voor drie struikelstenen. Ze hield deze prachtige toespraak.
(14) Familie Meijerson
Schoolstraat 12 | @2023
Het hele gezin – vader, moeder, zoon en dochter – is afgevoerd en begin 1944 vermoord in Auschwitz. De huidige bewoners Algert en Arjan citeerden in hun bewogen toespraak Rabbi Halevi: ‘Gedenken is de ademhaling van de ziel.’
(13) Familie Heijmans
Hugo de Grootstraat 1 | @2017
Hadden een strikt koosjere vleesconservenfabriek in Groenlo. In de oorlog gedwongen te stoppen en vervolgens naar Utrecht verhuisd. Wilden niet onderduiken. Buurtgenoot Raoul Henneman schreef hun levensloop.
(12) Derkje en Truus van Lier
Prins Hendriklaan 50A (toen 48)| @2023/2021
Truus pleegde op 3 sept 1943 een aanslag op de politiechef Kerlen. Jessica van Geel gaf een lezing over Truus. Jim Terlingen hield een toespraak over Derkje, de moeder van Truus, voor wie Hanneke van Eijken ook een gedicht maakte.
(11) Lenie van Staveren
Burgemeester Reigerstraat 75 | @2023
Lenie groeide hier op, verhuisde naar Eindhoven, maar keerde in 1940 terug als weduwe van Maurits Kiek. Ze hertrouwde met Salomon Slijper. Lees haar biografie inclusief familiebanden. Bekijk hier oude foto’s.
(10) Familie Rechter
Frans Halsstraat 44 | @2023
In 1943 moest het van oorsprong Poolse gezin Rechter (Max, Ester en zoon Bernard) onderduiken. Niet veel later werden ze door hun ‘hulpvaardige’ tussenpersoon verraden en opgepakt. Lees hier het hele verhaal.
(9) Ludmilla Falk – Elkan
Wolter Heukelslaan 62 | @2021
Weduwe van Louis Falk (1878-1918), vluchtte in 1939 vanuit Duitsland naar Rotterdam waar haar dochter Elisabeth in 1937 al was neergestreken. Betrok een kamer in Oudwijk-Noord.
(8) Karoline van Biema
Wolter Heukelslaan 62 | @2021
Duitse schilderes die in 1938 Duitsland ontvluchtte. Onderwees leerlingen, gaf lezingen en publiceerde in 1930 een naslagwerk over kleuren- en vormenleer.
(7) Henriette ‘Henny’ Wolff – Polak
Oudwijkerlaan 4-II | @2021
Na het plots overlijden in 1938 van haar man Lo, hoogleraar Gezondheidsleer, vehuisde Henny van de Ramstraat naar de nieuwe flat aan de Oudwijkerlaan. Lees haar biografie.
(6) Familie Simons Cohen – Alter
Mauritsstraat 93 | @2019
Sigmund Louis en Elisabeth zijn verraden toen ze wilden vluchten naar Engeland. Hun kinderen Rudolph Paul en Hélène Judith hebben de oorlog overleefd. Burgemeester Jan van Zanen hield een toespraak bij het plaatsen van de stenen.
(5) Familie Meijers – Witteboon
Paulus Potterstraat 31 (toen 11) | @2019
Lion en Renée Meijers doken onder in Brummen, maar werden verraden. Dochters Elly en Lya ontsnappen via weduwe Ridder-den Hartogh op de Ramstraat. Bart Griffioen schreef hun vluchtverhaal, mevrouw Hoefsmit een herinnering.
(4) Helene Schulay
Paulus Potterstraat 31 (toen 11) | @2019
Poolse, geboren in Krakau, woonde in de jaren 30 in Berlijn, vluchtte naar Utrecht en huurde een kamer bij of boven de familie Meijers.
(3) Familie Nathansohn – Friedberg
Stadhouderslaan 85 | @2017
Martin en Alice Frieda vluchtten in 1939 uit Duitsland. Ze werden vermoedelijk geholpen door hun zoon Fritz die eerder was geëmigreerd naar Nederland en in Leiden sinds 1935 een winkel in reisartikelen bestierde.
(2) Familie Wolff – Gersons
Stadhouderslaan 51 | @2017
Julius, getrouwd met Betsy Gersons. Hoogleraar wiskunde in Utrecht. Tijdens de bezetting ontslagen omdat hij Jood was. Ernst was hun zoon. (Hij stond ook ingeschreven op Maliebaan 36, onder de dekmantel van familie de Jong)
(1) Familie de Jong
Maliesingel 36 | @2011
Vader Martin woonde en werkte hier als huisarts. Het gezin ving Joodse kinderen en ouderen op. In 1942 is Martin verraden en opgepakt, samen met zijn zoon Leendert die net het artsexamen had afgelegd.
In de oorlog
In Oost, met name op de Maliebaan en rond het Wilhelminapark, was de bezetter in de oorlogsjaren 1940-45 nadrukkelijk aanwezig met meerdere hoofdkwartieren van de nazi’s en NSB. Ondanks deze grauwsluier (of juist daarom) bloeide in onze wijk ook het verzet, met een (vaak dodelijk) kat-en-muisspel tussen Goed & Kwaad. Bekijk ook de website Aan de Maliebaan (naar het gelijknamige boek van onderzoeker Ad van Liempt) en bekijk waar op de Maliebaan alle Duitse diensten, nsb-organisaties én verzetsgroepen zaten.
Kindjeshaven
Geheime telefooncentrale
Oorlogsdrama Rosarium
Struikelstenen
Truus van Lier
Schaal van De Lerma
Steen voor familie Meijers
Wandelroute
Via de wandelroute Oost in de Oorlog (lengte 4 km) kun je 19 memorabele plekken uit het oorlogsverleden van Oost bekijken. Via onderstaande kaart (google maps) kun je ‘m met navigatie lopen. De wandeling start bij het oude Maliebaanstation (tegenwoordig Spoorwegmuseum) en eindigt bij het Rietveld-Schröderhuis. De wandelroute kun je ook als pdf uitprinten.
Bij 13 plekken vind je – ter voorbereiding – hieronder ook korte documentaires en video’s. Veel informatie over het oorlogsverleden in Oost staat beschreven in het boek ‘Aan de Maliebaan’ van journalist Ad van Liempt.
Maarten van Rossem over de jodenvervolging in Utrecht met name in Oost. Met uiteraard aandacht voor het Maliebaanstation (nu Spoorwegmuseum) van waaruit de meeste joden zijn gedeporteerd.
Het Joods Monument bij het Maliebaanstation bestaat uit gedenkmuur met de namen van de ruim 1200 vermoordde Utrechtse Joden, een (Sjofar) bazuin en een plateau. Hoe kwam het tot stand?
Buurtgenoot Maarten van Rossem vertelt over de rol van NSB voorman Anton Mussert die om de hoek van het Wilhelminapark woonde in wat tegenwoordig de Prinses Marijkelaan heet.
Theatergroep Aluin maakte een serie monologen over de Maliebaan, zoals deze over aartsbisschop Jan de Jong die vanuit zijn statige paleis op nr 40 weigerde mee te werken met de bezetter.
Vanuit Maliebaan 72bis, als buur van de gevreesde Sicherheitspolizei, was Marie Anne Tellegen alias Dr. Max de spil van het landelijke verzet en (mede)organiseerde ze de Spoorwegstaking in 1944.
Het Erehof bij de ingang van begraafplaats St Barbara is in 1964 aangelegd om 50 militairen, verzetsstrijders, dwangarbeiders en slachtoffers van represailles een laatste rustplaats te geven.
Vlak voordat de bevrijders Utrecht via de Berekuil binnenreden, worden op 7 mei 1945 tien leden van de Binnenlandse Strijdkrachten in de buurt van het Rosarium door Duitse soldaten doodgeschoten.
De studenten Geertjan Lubberhuizen en Rut Mathijssen drukten illegaal oorlogsgedichten om o.a. de activiteiten van Kindjeshaven te sponsoren. Het bleek de voorloper van uitgeverij De Bezige Bij.
Rondom het Wilhelminapark (destijds Nassaupark genoemd) waren veel Duitse officieren gelegerd. Een commandobunker met zicht op de Burgemeester Reigerstraat moest hen beschermen.
Koningin Wilhelmina sprak dagelijks stipt om 20:15 vanuit Londen het Nederlandse volk toe via Radio Oranje, de ‘Stem van Strijdend Nederland’. De uitzendingen duurden een kwartier.
Leerlingen van het Bonifatiuscollege hebben zich ingezet om Stolpersteine (struikelstenen) bij huizen van slachtoffers van het naziregiem te plaatsen. In Oost liggen er 35.
In 1940 richtte rechtenstudent Trui van Lier aan de Prins Hendriklaan nr 4 de créche ‘Kindjeshaven’ op waarmee ze meer dan 150 joodse baby’s en peuters uit de handen van de nazi’s wist te houden.
Rechtenstudent Truus van Lier schoot op 3 september 1943 de beruchte politiechef Gerard Kerlen neer. die op het punt stond een grote groep Utrechtse joden en verzetsmensen op te pakken.
Deze verzetsgroep van 15 studenten, waaronder oprichters Jan Meulenbelt en Rut Matthijsen, hielp honderden joodse kinderen aan een onderduikadres. Ze werkte nauw samen met Kindjeshaven.
Foto: Maliebaan omstreeks 1943, waar op nummer 72Bis verzetsheld Marie Anne Tellegen alias Dr Max het vaderlandse verzet coördineerde zonder dat haar buren op 74, de gevreesde Sicherheitspolizei, dat in de smiezen had – Het Utrechts Archief