In 1870 kreeg de Hollandse IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM) toestemming om haar traject Amsterdam – Zutphen ter hoogte van Hilversum af te takken met een spoor dat door Utrecht-Oost naar Lunetten liep: de Oosterspoorlijn. Passagiers konden in Lunetten overstappen op het staatsspoor richting Den Bosch. Tegenover Lepelenburg bouwde de HIJSM in 1874 het Maliebaanstation. In 1885 opende de HIJSM ook een station op de Biltstraat om reizigers te laten overstappen op de tram van en naar De Bilt / Zeist. Deze halte werd om die reden al snel drukker dan het chique Maliebaanstation.
Herdenkingsmonument
Vanaf 1921 konden treinen vanuit Hilversum bij Blauwkapel doorrijden naar Utrecht Centraal en raakte de Oosterspoorlijn langzaam haar klandizie kwijt. In 1939 reed de laatste passagierstrein. In de oorlog werden 1.500 Utrechtse joden via het Maliebaanstation op transport gezet. Een herdenkingsmonument ter plekke herinnert daar nog aan. In de jaren na de oorlog reden er nog wel goederentreinen en soms een omgeleide passagierstrein door Oost. In 1954 betrok het Spoorwegmuseum het inmiddels verlaten Maliebaanstation.
Oude spoorwoningen
Langs het spoor zijn de spoorwachterswoningen op de Burgemeester Reigerstraat (Baanstraat 47a), Zonstraat (48a) en Koningsweg (52a) behouden. Toen de HIJSM nog actief was woonden hier spoorwachters die de spoorbomen bedienden en het tracé enkele keren per dag schouwden. De HIJSM had al een lijn richting Amersfoort, daarom kregen de spoorwoningen langs het Oosterspoor richting Lunetten ter onderscheid de toevoeging ‘a’. Deze woningen zijn inmiddels gemeentelijke monumenten.
Chloortrein
Na de oorlog denderden over het spoor goederentreinen, geregeld met gevaarlijke stoffen (chloor). In 1978 richtten verontruste wijkbewoners in Buurthuis Oudwijk het Komité Stop De Chloortrein Utrecht (Komité SCU) op dat met ludieke acties de ‘giftreinen’ wilde stoppen. Pas in 2002 stopte AkzoNobel met chloortreinen door bevolkt gebied.
Park Oosterspoorbaan
Eind 2012 is het zuidelijk deel van het Oosterspoor buiten gebruik gesteld vanwege de verbreding van het (drukke) traject Utrecht – Arnhem en parallel daaraan de Uithoflijn, de tramverbinding naar de universiteit. Sindsdien is het Spoorwegmuseum eindpunt. In 2017 is het oude dubbelspoor vanaf de Abstederdijk omgetoverd tot Park Oosterspoorbaan met een wandel- en fietspad dat de Maliesingel verbindt met de Koningsweg.
Buurt: Abstede | kaart
Foto: Het Maliebaanstation – Het Utrechts Archief 1885
