Categoriearchief: nieuws

Om een handvol pruimen

Jantje zag eens pruimen hangen, O! als eijeren zo groot … Zo begint het bekende kinderversje De Pruimeboom van Hiëronymus van Alphen (1746–1803). De dichter woonde een aantal jaren op zijn buitenhuis op landgoed Oudwijck, waar vroeger de Abdij van Oudwijck stond. De huidige Van Alphenstraat in Oudwijk Noord was destijds de met bomen omzoomde oprijlaan naar het buitenhuis.
Straatbewoners Lieke en Sjef wilden hun beroemde buurtgenoot eren en vroegen de Utrechtse letterhakker Britt Nelemans om een passende gevelsteen te maken. Die prijkt nu boven hun voordeur op nummer 18. Bij de onthulling in bijzijn van buren en vrienden sprak Sjef de gedenkwaardige woorden: “Voor ons en Oudwijk schiep Britt een juweeltje.”

Hiëronymus Van Alphen
Het versje over de pruimen draagt een duidelijke morele boodschap: verleidingen moeten worden weerstaan. Is ongehoorzaamheid werkelijk de moeite waard voor een handvol pruimen? Deze wijze, opvoedkundige les verscheen in 1778 in zijn bundel Kleine gedigten voor kinderen.
Van Alphen was een voorvechter van een verlichte opvoeding, waarin kinderen spelenderwijs leren en ouders begripvol zijn, mits het kind eerlijk en oprecht is. In het dagelijks leven was hij advocaat en procureur-generaal in Utrecht, en later thesaurier-generaal van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Britt Nelemans
Britt Nelemans heeft een atelier in de Kerkstraat. Ze hakte al vele kunstwerken in Utrecht o.a. een gevelsteen ter ere van Joke Smit, naamgever van het Joke Smitplein, in opdracht van het Utrechtse Geveltekenfonds.

Bewoners, buren en vrienden vieren de nieuwe gevelsteen boven de deur van Van Alphenstraat 18, een ode aan naamgever Hiëronymus van Alphen. In het midden (met bloemen) Britt Nelemans, de maker, met aan haar rechterzijde de bewoners Sjef en Lies – foto: Arnoud Wolff
De gevelsteen is van de hand van letterhakker Britt Nelemans. De steensoort is Jaumont, Frans kalksteen, gewonnen ten zuiden van Parijs. De letters zijn bewust zonder kapitalen. De vijf pruimen representeren de in het gedicht genoemde ‘om een hand vol’. Het jaar 1778 staat voor de publicatiedatum van de bundel ‘Kleine gedigten voor kinderen’.
Bewoner Sjef vertelt een kleine introductie over de gevelsteen – foto: Arnoud Wolff

De Pruimeboom
Eene vertelling

Jantje zag eens pruimen hangen,
o! als eieren zo groot.
’t Scheen, dat Jantje wou gaan plukken,

schoon zijn vader ’t hem verbood.
Hier is, zei hij, noch mijn vader,

noch de tuinman, die het ziet:
Aan een boom, zo vol geladen,

mist men vijf zes pruimen niet.
Maar ik wil gehoorzaam wezen,

en niet plukken: ik loop heen.
Zou ik, om een hand vol pruimen,
ongehoorzaam wezen? Neen.
Voord ging Jantje: maar zijn vader,
die hem stil beluisterd had,
Kwam hem in het loopen tegen
voor aan op het middelpad.
Kom mijn Jantje, zei de vader,
kom mijn kleine hartedief!
Nu zal ik u pruimen plukken;
nu heeft vader Jantje lief.
Daar op ging Papa aan ’t schudden,
Jantje raapte schielijk op;
Jantje kreeg zijn hoed vol pruimen,
en liep heen op een galop.

Expo over queer Utrecht

In het Provinciehuis kun je vanaf donderdag 5 juni de expositie Queer-U-Stories bezoeken. Centraal staat het boek Utrechtenaren, een queer geschiedenis met verhalen over Utrechtenaren, sodomieten, tegendraadse vrouwen en transgender-activisten. De expositie is een reis door de tijd over de vervolging en strijd voor gelijke rechten in de afgelopen driehonderd jaar. Je ontdekt hoe mensen leven (en sterven) die niet passen in de seksuele en gendernormen van hun tijd.

Heksenjachten
Evert van der Veen woont in Oost en is een van de auteurs van het boek en mede-organisator van de tentoonstelling. “Queer-Utrecht-Stories, afgekort QUS, is een grote groep vrijwilligers van diverse leeftijden en achtergronden die de geschiedenis van queer Utrecht optekenen en bekendmaken”, legt Evert uit. “Zo hebben we een canon (tijdlijn) geschreven met bijbehorende wandelroute (met en zonder gids), een boek en deze reizende expositie. Veel verhalen spelen zich af in de Binnenstad, maar we gaan de komende jaren ook op zoek naar queer verhalen van personen en gebeurtenissen in de omliggende wijken zoals Oost. In een tijd dat acceptatie van anders-zijn afneemt, vinden we het belangrijk om oorzaken en gevolgen van heksenjachten en vervolgingen van sodomieten in het verleden te laten zien.”

Utrechtenaren
Een opmerkelijk woord in de titel van het boek en de tentoonstelling is Utrechtenaren. In 1730 vond er een grootschalige heksenjacht plaats op sodomieten (homoseksuele mannen), toen de koster van de Dom twee sodomieten betrapte in de Michaelskapel. Er werd een onderzoek ingesteld met grote gevolgen: een razzia die leidde tot homo-vervolgingen. In Utrecht werden 18 verdachten ter dood veroordeeld en gewurgd. De vonk sloeg over op de rest van Nederland en zorgde ervoor dat ‘Utrechtenaar’ een scheldwoord werd voor mensen die Utrechts (homoseksueel) gedrag vertoonden.

Meer info: www.queerustories.nl

Lezing en lunch Queer-U-Stories
Donderdag 5 juni |10:30 – 13:00 uur
Toegang gratis, wel aanmelden i.v.m. lunch.
Gedeputeerde Rob van Muilekom en QUS’ers Maurice van Lieshout, Marijke Huisman en Evert van der Veen nemen je mee in de queer geschiedenis van stad en provincie Utrecht.

Expo Queer-U-Stories
Van 5 t/m 27 juni | ma-vr 08:30 – 17:00 uur
Provinciehuis, Archimedeslaan 6
Tentoonstelling over de Utrechtse queer geschiedenis n.a.v. het boek ‘Utrechtenaren, een queer geschiedenis’ van Maurice van Lieshout, Marijke Huisman en Evert van der Veen.

De expo in het stadhuis in 2024
Boek: Utrechtenaren, een queer geschiedenis

Paviljoen 100 jaar oud

Het Wilhelminapark werd in 1898, het jaar waarin Wilhelmina tot koningin werd gekroond, officieel geopend. In 1911 bouwde de gemeente een klein houten paviljoen met uitzicht op de vijver en gaf de exploitatie aan de lokale afdeling van de Volksbond tegen Drankmisbruik. Dit zogenoemde melkhuisje is in 1925 vervangen door het grotere theehuis dat wat westelijker in het park kwam te liggen. De grote eetzaal kon ook gebruikt worden voor vergaderingen, bijeenkomsten en recepties. Jarenlang werden hier rijexamens afgenomen en fungeerde het als stemlokaal.

Het beheer van het paviljoen bleef al die tijd in handen van de Volksbond tegen Drankmisbruik. Totdat de gemeente het huurcontract in 1950 opzegde. Nu is het een restaurant.

Bekijk ook het filmpje Het Paviljoen

Paviljoen net na oplevering in 1925 – Het Utrechts Archief
Melkhuisje 1911-1924 – Het Utrechts Archief

Weggeefwinkel weer open!

De Weggeefwinkel op de Zonstraat is weer open! Alles in de kraam is gratis. Je mag geven én nemen wat je wil. “Het is winkelen voor een goed doel”, vertelt ‘winkelier’ Annelies Potuyt. “Ik overwinter elk jaar in het Gambiaanse dorpje Tumani Tenda. Spullen die geschikt zijn voor kinderen in Gambia pik ik eruit. Aan de zijkant van de kraam hangt een spaarpot. Van de donaties huur ik in december een zeecontainer om de spullen die ik heb verzameld naar het dorp te transporteren.”

Sportshirts populair
De kraam biedt een kleurrijke verzameling boeken, servies, speelgoed en kleding, teveel om op te noemen. Maar wat gaat nou mee naar Gambia? “Poppen, houten speelgoed en alles wat rolt vinden de kinderen geweldig. Ook verzamel ik graag kleding, schoenen en rugzakjes, omdat ze daarmee makkelijker naar school kunnen. Vooral jurkjes en shirts met glitter en glamour zijn enorm populair. In de lade ligt een fotoboek waarin je kunt zien hoe de dorpskinderen met de spullen spelen. Dat is soms verrassend anders! En waar het héle dorp heel blij van wordt: sportshirts!”

Buurtwinkel
Annelies begon 17 jaar geleden met een kleine weggeeftafel om geld in te zamelen. “Ik ben een fanatieke vogelspotter en Gambia is een paradijs voor overwinterende vogels, dus ik kom daar graag. De mensen zijn gastvrij, ik wilde graag wat terug doen. Met die tafel wilde ik buren en voorbijgangers verleiden om geld te doneren. Die tafel was wel onhandig, want bij regen moest ik elke keer snel een doek over de spullen leggen. Tot een handige buurman op een dag zei: kijk eens Annelies, we hebben er een dakje boven getimmerd. Sindsdien maken mijn straatgenoten de kraam elk jaar steviger en mooier. Het is daarom een echte buurtwinkel!”

Bekijk ook het filmpje De Weggeefwinkel.

Annelies Potuyt (r) met vaste klant Mia – foto: Arnoud Wolff
Donaties om transportkosten te betalen
De kids van Tumadi Tenda
Eind 2024 gingen 35 dozen en 4 koffers vol spullen naar Gambia
Buren helpen met opbouwen

Boek: Geboren in Utrecht

Journalist Jos van Sambeek (1958–2024) schreef van 2013 tot 2024 wekelijks de populaire rubriek Het Geboortehuis in het Utrechts Nieuwsblad. Daarin portretteerde hij Utrechters aan de hand van het huis waarin zij geboren waren, 560 in totaal. Hun geboortehuis was het vertrekpunt, maar de stukjes schetsten vooral een treffend tijdsbeeld van de buurt en het dagelijks leven. Een wekelijkse dosis nostalgie naar het oude Utrecht.

Geboren in Utrecht
Op zijn sterfbed vroeg Van Sambeek zijn vrienden om deze schatkist aan buurtverhalen te bundelen in een boek, opdat het waardevolle tijdsbeeld van zijn geliefde stad niet verloren zou gaan. Dat boek is er nu: Geboren in Utrecht. Het bevat een selectie van 130 portretten, waarvan 21 van mensen die in Utrecht Oost ter wereld kwamen. Onder hen de broers Frans en Jos Stelling (respectievelijk kunstenaar en filmmaker), die net als Van Sambeek zelf zijn geboren aan de Adriaen van Ostadelaan in de Schildersbuurt. De makers hebben historische straatfoto’s aan de verhalen toegevoegd, wat het boek extra leuk maakt om door te bladeren.

Het boek is door de vriendengroep uitgebracht in eigen beheer om de kosten laag te houden. Het is te koop a €17,50 bij Bruna Nachtegaalstraat en Boekhandel Bijleveld. De opbrengst gaat naar Museum van Zuilen, een plek waar Jos graag kwam.

Picture 264
Dubbele pagina over de broers Stelling

In De Sterren geschreven

Student Eva Pasman woont sinds kort op De Sterren. Ooit het Provinciehuis van Utrecht, maar nu een locatie van SSH, grenzend aan Park Bloeyendael. Meer dan 700 studenten wonen er in meerdere huizen met elk een eigen sfeer en tradities. Eva gaat voor de Oostkrant op zoek naar de verhalen van haar buren.

Kleurrijk Gekkenhuis

Kleurrijk Gekkenhuis

Nummer 107G op de Sterren is allesbehalve een standaard studentenhuis. Geen jaarclub, geen ontgroening, geen vaste feesttradities. Maar wél een kleurrijk gezelschap! In de coronatijd konden studentenhuizen verf krijgen van de SSH, gratis. Toen zijn de bewoners …
Van Leeuw naar Meeuw

Van Leeuw naar Meeuw

De Sterren nr 113H heette vroeger ‘Huis Leeuw’. Maar tijden veranderen – net als de bewoners. “Daarom vonden we het tijd voor een nieuwe naam”, vertellen de huisgenoten vrolijk: “We zijn nu Huis Meeuw!” De nieuwe huisnaam …
Het studentencomplex De Sterren zit in het voormalige Provinciehuis. Het heeft een stervormige plattegrond. De gebouwen dragen elk de naam van een sterrenbeeld. Elk gebouw is opgedeeld in (studenten)huizen.

Bankje voor De Slimste

Farao van de Feitenkennis, Wandelende Wikipedia, Cognitieve Casanova, Kasteelheer van onze kennisburcht, Voorzitter van de Feitenpartij … presentator Philip Freriks had vele vleiende bijnamen voor juryvoorzitter Maarten van Rossem in het tv-programma De Slimste Mens. Beide zwaaiden vorig jaar af, en als eerbetoon kreeg Maarten een eigen bankje in zijn geliefde Wilhelminapark. Hij mocht het samen met burgemeester Sharon Dijksma onthullen.

Klassiek model
Voor de leden van de Feitenpartij: het parkbankje staat bij de ingang van de grote speeltuin, het Trui van Lier Speelkwartier, met uitzicht op de grote speelweide. Het is een klassiek, comfortabel en elegant model van de firma Gardelux, type Zeus, gemaakt van recyclebaar aluminium.

Geen conversatie graag
In zijn dankwoord vertelde onze buurtgenoot over de historie van het park en vooral de bijzondere plek waar het bankje staat: “Eind augustus, als de eerste bladeren beginnen te vallen, kun je vanaf hier heerlijk genieten van de ondergaande zon die op de speelweide en omringende bomen schijnt.” Hij voegde er nog wel aan toe dat het parkbezoekers vrijstaat om naast hem te komen zitten, maar dat na het maken van een selfie verdere conversatie niet op prijs wordt gesteld. “Ik zit hier voor het uitzicht.”

De burgemeester mag even naast Maarten zitten – foto: Arnoud Wolff
Messing infoplaatje op de rugleuning

Mysterie opgelost!

Op de zijwand van de garage aan de Zonstraat 46 prijkt een opvallende, gedetailleerde muurschildering. In 2022 stonden tijdens een ontruiming de deuren open en zagen buurtbewoners het kunstwerk voor het eerst. De vraag rees: wat stelt het voor – en wie heeft het gemaakt? De huidige eigenaar, een nazaat van de ondernemersfamilie De Bruin, is geboren in het naastgelegen pand. “Ik dacht dat hier vroeger een vishandel zat, maar ik ben van de derde generatie. Mijn opa en oma leven helaas niet meer, dus we kunnen het ze niet meer vragen.”

Rotterdamse vismarkt
Bij vragen over architectuur en cultuur in onze stad is er één onbetwiste autoriteit: Arjan den Boer. Hij wist het beeld snel te duiden: “Het is de verdwenen Rotterdamse vismarkt aan de Leuvehaven, zie de historische foto uit het Rotterdams archief.” Maar, waarom staat een Rótterdams tafereel op een muur in deze oer-utrechtse Zonstraat? Een mysterie, dat zelfs staat vermeld op een infobordje in de straat.

Ontrafeling
Tot 12 mei 2025. Per mail meldt zich Ries Poot: “Als er nog interesse is in de ontrafeling van het mysterie, kom ik graag langs. Ik heb ook origineel materiaal dat het verhaal ondersteunt.” Twee dagen later parkeren Ries en zijn vrouw Willemien hun auto in de Zonstraat. Ze wonen al decennia onder de rook van Rotterdam. Beiden zijn de tachtig gepasseerd – een hele rit, en dat voor een schildering op een muur.

Rotterdammer vlucht naar Utrecht
“Als kind liep ik hier al rond,” vertelt Ries (1938). “Onze familie had meerdere vishandels in Rotterdam. Wij woonden vlak bij de vismarkt aan de Leuvehaven. Tijdens het bombardement op 14 mei 1940 werden zowel ons huis als de markt verwoest. Samen met ooms en tantes zijn we gevlucht. Na omzwervingen kwamen we terecht aan de Maliesingel 54. In datzelfde jaar begon mijn vader, Dirk Poot, een vishandel onder de hal van Zonstraat 46. Die liep goed, tot zijn overlijden in 1964.”

Blikvanger in Oost
Uit een boodschappentas haalt Ries een oud schilderij. “Mijn vader schilderde in de oorlogsjaren veel – hij had daar gevoel voor. Dit is een gezicht op de oude vismarkt van Rotterdam. Heimwee, vermoed ik. Toen de vishandel eenmaal liep, heeft hij het schilderij vergroot op de muur aangebracht. Ik zie hem nog met een lange lat en een meetlint in de weer. Het werd een echte blikvanger – klanten gaven vaak complimenten. Aan de andere zijwand schilderde hij twee vissersboten, maar die zijn later overgeschilderd.”

Bericht van de Oostkrant
Waarom kwam Ries pas nú met zijn verhaal, ruim twee jaar na het verschijnen van het oorspronkelijke artikel? “Mijn achterneven en -nichten – familie van mijn overleden broer Anthon – vonden bij een recente nalatenschap een oude foto. Op de achterkant stond met pen geschreven: ‘vishandel Zonstraat’. Ze werden nieuwsgierig, gingen online op zoek en vonden een facebookbericht van de Oostkrant: Mysterie aan de Zonstraat. Daarin herinnerde een oud-bewoner zich vaag een viswinkel van de familie Poot. Toen belden ze mij: Oom Ries, kunt u het mysterie oplossen?”

Naschrift
Op dit moment wordt het pand Zonstraat 46 verbouwd tot appartementen. Eigenaar Ronald de Bruin respecteert de schildering door er een voorzetwand voor te plaatsen. De stopcontacten zaten er al vóór de schildering (zie foto). De gaten zijn in de jaren 70/80 door een huurder geboord om schappen te bevestigen.

Ries Poot met het originele schilderij gemaakt door zijn vader Dirk – foto: Arnoud Wolff
Zwart-witfoto van de wandschildering – foto: archief familie Poot
Zwart-witfoto van de verdwenen schildering op de andere zijwand – foto: archief familie Poot
De Rotterdamse Zeevismarkt (visafslag) in 1925 – foto: Rotterdams Archief
De notitie achterop de foto die leidde tot ontrafeling van het mysterie

ATV Stadion nóg groener

Hoe maak je van een saai parkeerterrein een groen oase? De tuinders van ATV Stadion laten het zien! Met een graafmachine en bijna 2.000 afgedankte stoeptegels uit het gemeentelijke depot legden ze er een bloemenrijke paddenpoel aan met rondom fruitbomen en bessenstruiken. Heb je trek of dorst tijdens een wandeling? Pluk hier gerust een appel!

Iedereen welkom
“Wij willen een park zijn waar tuinders, natuurliefhebbers én de natuur zich welkom voelen,” zegt verenigingsvoorzitter Ed Hoekstra. “Het terrein is openbaar; je hoeft geen tuinder te zijn om hier een ommetje te maken. Iedereen is welkom. Het is niet alleen een groene, maar ook een sociale plek met een bloeiend verenigingsleven. Zo hebben veertig van onze leden bij de aanleg een handje geholpen, in totaal bijna 250 uur vrijwilligerswerk. Het was soms zwaar – vooral het tillen van al die tegels – maar zeker ook gezellig! We dragen bovendien graag bij aan duurzame initiatieven zoals Groen Moet Je Doen en Buurtbuik.”

Duurzaam tuinieren
De vereniging werkt al jaren aan een mens- en natuurvriendelijk park – en met succes. Eerder ontvingen zij een vierde stip van het Nationale Keurmerk Natuurlijk Tuinieren, de hoogst haalbare onderscheiding. “We willen graag laten zien dat je zelfs in de stad duurzaam kunt tuinieren. Meer biodiversiteit betekent betere oogsten. Daarom zijn onze leden enthousiast over deze initiatieven. En er staan nog meer plannen op de rol – zoals natuurvriendelijke bermen en oevers. Combineer een wandeling door Bloeyendael met een rondje ATV Stadion en geniet – net als wij – van deze prachtige plek.”

Over ATV Stadion
De tuindersvereniging telt 130 tuinen aan weerszijden van de Oostbroekselaan, een eeuwenoude hoofddijk waarmee de ontginning van Oost 900 jaar geleden is begonnen. Vruchtbare én historische grond dus! De naam ‘Stadion’ verwijst naar de oorsprong van de vereniging. In 1954 mochten stadbewoners 30 tuinen beheren naast het oude Stadion Galgenwaard. Na omzwervingen door de Johannapolder (nu Rijnsweerd) vestigden de tuinders zich vanaf 1974 ten oosten van de hoofddijk, met een uitbreiding in 1986 naar de westkant van de dijk. Het tuinderscomplex ligt achter Park Bloeyendael.

Wie lid wil worden, wordt eerst uitgenodigd voor een informatieochtend (wat is natuurlijk tuinieren? wat zijn de regels?) en draaien twee tuindiensten mee. Als dat wederzijds bevalt, mag je op de wachtlijst. De vereniging hecht aan gemeenschappelijke inzet. Leden moeten volgens een rooster 5x per jaar een tuindienst draaien en alle tuinen worden 2x per jaar geschouwd.

Meer info: www.atvstadion.nl

Voorzitter Ed Hoekstra en wethouder Linda Voortman klinken op de nieuwe entree – foto: Arnoud Wolff
De oude parkeerplaats is nu een paddenpoel met pluktuin – foto: Arnoud Wolff
Tuinder aan het werk – foto: Arnoud Wolff

Neem iemand in huis!

Je hebt een kamer over en denkt: misschien kan ik die verhuren voor een mooi bedrag. Maar ja – je privacy, en al die regels van de Belastingdienst, de bank en de gemeente … Onderzoek laat zien dat veel bewoners, ook in Oost, twijfelen en uiteindelijk toch niet verhuren. Zonde, want er is grote behoefte aan tijdelijke woonruimte – bijvoorbeeld bij studenten, jonge professionals of mantelzorgers.

Fijn om jonge mensen te helpen
Daan Donkers en twee vrienden zagen het probleem én de oplossing. Ze richtten Hospi Housing op: een platform dat (twijfelende) verhuurders koppelt aan betrouwbare kamerzoekers. “Extra inkomsten – tot ruim €6.000 belastingvrij – zijn vaak welkom,” vertelt Daan. “Maar al snel blijkt het persoonlijke contact de échte meerwaarde. De meeste verhuurders vinden het fijn om een jong iemand te helpen – en houden er vaak ook een leuke band aan over.”

Verrijking van mijn leven
Ineke begon als verhuurder tijdens de energiecrisis: “Ik was bang dat ik de rekeningen niet meer kon betalen. Nu vind ik het gewoon fijn dat er iemand in huis is. Al die leuke contacten met jonge mensen verrijken mijn leven! Elke zes maanden verwelkom ik daarom een nieuwe huurder. Hospi Housing helpt bij alles: van een standaard huurovereenkomst tot een checklist om duidelijke afspraken te maken met de huurder. Daan weet bovendien alles van fiscale zaken en huurregels. Heel handig. “

Feestgedoe achter de rug
Haar huurder Beatrise (27) uit letland studeert een jaar in Utrecht. “De universiteit tipte me over Hospi Housing. Dat staat bekend als betrouwbaar, rekent geen gekke toeslagen en is goed bereikbaar. Er gaan veel verhalen de ronde over malafide verhuurders, je moet uitkijken, zeker als buitenlander. Een studio is te duur voor mij. Een studentenhuis – als je er al binnenkomt – wil ik niet, want ik ben geïnteresseerd in de cultuur en levenswijze van Nederland. Het feestgedoe heb ik achter de rug. Bij Ineke woon ik rustig én gezellig.”

Goede ondersteuning
“In het begin richtten we ons vooral op grote huizen,” zegt Daan. “Maar daar speelt privacy vaak een grotere rol dan het financiële voordeel. Onze doelgroep bestaat nu vooral uit mensen die bewust kiezen voor het delen van ruimte – met goede afspraken. We steken veel tijd in het vinden van een goede match tussen huurder en verhuurder. Mocht het toch niet klikken, dan zoeken we snel een alternatief in ons netwerk. Niemand zit vast. Sterker nog: meestal krijgen we de vraag of de huur verlengd kan worden.”

[i] www.hospihousing.com

Daan, Beatrise en Ineke – foto: Arnoud Wolff