Zaterdag herdenken actiegroepen dat op 24 september 1982 bulldozers 672 bomen in het bos van Amelisweerd omlegden terwijl er nog een kort geding liep. Wie hart voor het bos heeft verzamelt zaterdag om 11:00 met de fiets in het Wilhelminapark om van daaruit in optocht naar het actieterrein in Amelisweerd te fietsen voor een programma vol sprekers, muziek en … workshops boomklimmen.

De Slag om Amelisweerd
In 1970 ontdekte Jaap Pontier, een Utrechtse planologiestudent, dat er een dikke streep op de kaart liep op de plek van het landgoed Amelisweerd: de rijksweg A27. Die zou dwars door het bos worden aangelegd. Met studievrienden richtte hij de Werkgroep Amelisweerd op, die in maart 1971 een rapport publiceerde met een alternatieve weg via de rand van het bos i.p.v. er dwars doorheen. Na het aanbieden van 38.000 handtekeningen en een uitvoerige discussie met het Rijk en de gemeenteraad wordt het geplande traject inderdaad verschoven.

Betonnen bak
In 1975 komt Rijkswaterstaat echter met een nieuw technisch ontwerp waarvoor 155 meter kapbreedte nodig is. De Werkgroep Amelisweerd komt opnieuw met een alternatief: een betonnen bak, slechts 60 meter breed en dus minder bomenkap. Uiteindelijk keren steeds meer bewoners en ook de gemeenteraad Utrecht zich tegen de aanleg van een snelweg in welke vorm dan ook. Liever inzetten op fietsen en OV. Maar Rijkswaterstaat zet door.

De boom in
Na een succesvolle demonstratie in het najaar van 1978 bereiden de Vrienden van Amelisweerd een bosbezetting voor. Ook volgen er bezettingsacties en blokkades van zandtransporten. In september 1982, na opnieuw een demonstratie van 3.000 mensen, wordt het bos daadwerkelijk bezet. Demonstranten verschansen zich in boomhutten. Daarop besluit D66 minister Zeevalking, voormalig wethouder in Utrecht, om het bos per direct te kappen. Op vrijdag 24 september 1982 verklaart hij het bos tot verboden gebied en verjagen 600 ME-ers de honderden bosbezetters. Terwijl een kort geding nog loopt, leggen bulldozers binnen enkele uren 672 bomen plat.

Foto’s Het Utrechts Archief

Het vrolijke en druk bezochte Weggeefwinkeltje ‘t Zonnetje op de Zonstraat dient een goed doel: bewoner Annelies Potuyt verzamelt er kleding, boeken, speelgoed en servies mee. “In de winter verblijf ik in het Gambiaanse dorpje Tumani Tenda waar ik 14 jaar geleden een kinderopvang ben gestart. Een groot deel van de gedoneerde spullen neem ik mee. Poppen (barbies), houten speelgoed en alles wat rolt vinden kinderen erg leuk. Kleding, schoenen en rugzakjes verzamel ik ook graag, want daarmee kunnen ze makkelijker naar school. Vooral sportieve kleren en shirts met glitter & glamour zijn heel populair.”

Kampongshirts
In het Weggeefwinkeltje kun je spullen afgeven en (gratis) pakken. Wat geschikt is voor Gambia zeeft Annelies eruit. Er staat ook een spaarpot in de kraam. “Het geld gebruik ik voor de huur van de zeecontainer en het busje in Gambia om alle spullen daar te krijgen. In een lade ligt een fotoboek waarin je kunt zien hoe de kinderen daar met de spullen spelen. Dat is soms verrassend anders! En waar het hele dorp heel blij van wordt: sportshirts! Kijk maar op de groepsfoto hoe trots ze staan in hun mooie Kampongshirt. Met deze groep kinderen gaan we rond de kerst altijd naar de zee, voor hun hét uitje van het jaar. Dan doe je natuurlijk je mooiste en stoerste kleding aan!”

Dertig dozen voor Gambia
“Na al die jaren ben ik nog steeds verbaasd hoe mijn buurtgenoten zich inzetten voor deze kinderen. Zo verzamelt iemand bij zijn sportclub elk weekend de achtergelaten bidons. Een ander doneert tennisballen die bij haar club over het hek zijn geslagen. Ik heb gisteren met twee buurvrouwen alle kleding en speelgoed uitgezocht en in 30 dozen verpakt. Die staan nu tot aan het plafond opgestapeld in mijn gang. Allemaal voor Gambia. Dus een groot dankjewel aan al die lieve mensen in Oost.”

De paardenrace op de Maliebaan gaat op zaterdag 24 september tóch door. Ondanks de aanvankelijke weigering van de gemeente om een vergunning en subsidie te geven, krijgt organisator Diergeneeskundige Studenten Kring (afgekort: D.S.K.) toch groen licht voor de Maliebaandag 2022 met een draverij als middelpunt. Wel hebben de studenten verklaard dat het de laatste race zal zijn, omdat de Maliebaan op de schop gaat en na de opgelaaide discussie over dierenwelzijn een paardenrace niet meer gepast is.

Ben Hur in Oost
De studentenvereniging D.S.K., inmiddels 1.600 leden, werd in 1932 opgericht. Om dat luister bij te zetten organiseerde zij een kortebaandraverij op de Maliebaan, een voortzetting van een lange traditie van paardenraces op dit voormalige universitaire speelveld. De draverij met daar omheen een feestelijke braderie herhaalde zich elk lustrumjaar, dit jaar is de 18de editie.
De draverij is een afvalrace. Per race strijden twee pikeurs op een sulky (karretje achter een paard) om wie in draf over het 300 meter lange, met zand bedekte parcours rijdt. De winnaar gaat telkens door naar de volgende ronde. Aan het einde van de dag wordt in de finale de toernooiwinnaar bepaald.

Dierenwelzijn
De gemeente gaf in een raadsbrief aan geen goedkeuring te willen geven voor de race omwille van het dierenwelzijn. Deze weigering hield juridisch geen stand, de Maliebaandag 2022 kan doorgang vinden inclusief de paardenrace. Wel organiseren de studenten een discussiedag om 10:00 uur in het Universiteitsgebouw (Janskerkhof 3) waarin het thema dierenwelzijn vanuit verschillende invalshoeken belicht wordt. Later besloten ze dat deze draverij de laatste zal zijn.

Maliebaandag 2022
Zaterdag 24 september 12-18 uur
Bekijk hier de aftermovie van 2017.

Het buurtje dat tussen het Spoorwegmuseum en de Maliesingel ligt noemt zich simpelweg Tussen Spoor en Singel. Door de hoge gevels en grote lindebomen is het aan de donkere kant, maar de sfeer is er prima. Het aanstaande grote buurtfeest op zaterdag 1 oktober wordt ongetwijfeld gezellig, zeker omdat er ook een reünie is. Oude buurtgenoten zijn van harte welkom om oude verhalen te delen met de huidige bewoners.

Goudoever
Bewoner Raoul Hennekam is min of meer de buurthistoricus. Hij heeft de ontstaansgeschiedenis van de buurt in detail, maar op een zeer lezenswaardige wijze beschreven met veel foto’s, kaarten en de nodige anekdotes. “In de coronatijd had ik alle tijd om in de archieven te duiken. Erg leuk en vooral leerzaam! Eeuwenlang was dit een zeer vruchtbaar hoveniersgebied, de ‘Goudoever’ in de volksmond. De eerste bewoners die ik heb getraceerd waren Gheryt Mastick ende seinen echten wive Liesbetten die hier in 1412 een appelboomgaard pachtten.”

Oosterstation
“Met de aanleg van de Maliebaan in 1637 hier verderop veranderde dit gebied langzaam van tuindersgebied naar recreatiegebied. Toen in 1874 de Oosterspoorbaan richting Hilversum en Amsterdam aangelegd werd met als pronkstuk het Oosterstation (later hernoemd tot Maliebaanstation en sinds 1954 Spoorwegmuseum), ontstond hier een vervoersknooppunt. Rond 1900 lag aan het stationsplein ook de remise van de Utrechtse paardentram. Op de luchtfoto uit 1927 zie je links de langgerekte stal met puntdak. De huizenblokken voor het plein stammen uit de periode 1900 -1908. Leuk detail: Johan de Wittstraat nummer 5 is het allereerste SSH studentenhuis.”

[i] Wie meer wil weten van dit stukje Oost checkt de buurtwebsite www.tussenspoorensingel.nl

Het rondreizende Magic Circus mag deze winter haar tent niet opzetten in het Wilhelminapark. De gemeente heeft de verleende vergunning ingetrokken. Aanleiding is de recente uitspraak van de rechter dat het Bierfestival in het park niet door mag gaan om verdere beschadiging van het groene rijksmonument te voorkomen. Daarop heeft de gemeente besloten voorlopig alle evenementen te weren, dus ook het circus.

Geen beleid
Het circus laat via een persbericht weten te betreuren dat zij als wijkgericht evenement nu de dupe wordt: “Het is een gotspe dat we met één middagvoorstelling per dag over dezelfde kam worden geschoren als grote festivals. Zelfs mensen met een beperkt denkvermogen kunnen dit onderscheid zien en maken.” Grote woorden van een klein circus, maar ze raken de kern van de zaak: welke evenementen kan het park aan, en welke niet? Daar is nog altijd geen beleid voor. In 2020 is de gemeente weliswaar een discussie gestart over de zo genoemde locatieprofielen, maar die ligt al een tijdje stil.

Draagkracht
De Stichting Wilhelminapark, meer dan 650 donateurs, merendeel uit Oost, zet zich sinds 1992 in voor het park. Bestuurslid Martine ten Voorde benadrukt dat zij niet tegen reuring is in het park, maar dat met name grote evenementen grote schade toebrengen aan de bomen: “Grote podiumdelen, koelinstallaties, foodtrucks, opleggers en kranen verdichten de bodem van de grote ligweide en vernielen de boomwortels. De soms meer dan 100 jaar oude bomen rond de ligweide kunnen daardoor niet meer bij (grond)water en voedsel. Ze worden ziek, met risico op afbrekende takken, of sterven af en moeten worden gekapt. Rapporten, nota bene van de gemeente zelf, tonen aan dat de schade al hele groot is. Daarom moet er snel beleid komen over wat de draagkracht is van dit park. Het is dé plek van ontmoeting, rust en recreatie voor 33.000 wijkbewoners, dat mag niet verloren gaan.”

Protestactie op komst
Het circus wil zich niet neerleggen bij de situatie en overweegt een protestactie tegen de in hun ogen ‘doorgeslagen beschermdrift’. Mogelijk een gratis voorstelling of een andere ‘verrassende oplossing’. Komt dat zien, komt dat zien …

Het oude hekwerk rondom het monumentale Antoniushofpand is geheel gerenoveerd. Een heidense klus o.a. vanwege de honderden krullen, punten en andere siervormen … Maar mede dankzij volhardendheid van de bewoners en de goede samenwerking met gemeente en aannemer staat het hek weer te glimmen in de zon.

Slecht onderhouden
Bewoner Mart Heijnens was als voorzitter van het woonbestuur van dit bo-ex wooncomplex aan de Prins Hendriklaan nauw betrokken bij de renovatie: “Het hekwerk is rond 1920 gebouwd toen het Antonius nog een katholiek gasthuis (ziekenhuis) was, gesticht in 1910. Het hekwerk was na honderd jaar nog in originele staat, maar verroest en slecht onderhouden. De gemetselde pijlers tussen het gietijzeren hekwerk bijvoorbeeld scheurden vanwege de roestende verbindingen.”

Vragen aan de wethouder
Mart vertelt dat hij jaren bezig is geweest om de gemeente te overtuigen om dit erfgoed op te knappen. “Lange tijd bleef onduidelijk wie verantwoordelijk was: de gemeente of bo-ex. Gelukkig maakte toenmalig SP-raadslid Tim Schipper zich sterk door vragen aan de wethouder te stellen. Toen de gemeente eenmaal overstag ging, is wel doorgepakt en zijn kosten nog moeite gespaard, eerlijk is eerlijk. Alles is gezandstraald, pijlers zijn opnieuw opgemetseld en alle verbindingen zijn vervangen en gemaakt van roestvrijstaal in kunsthars. Het herstel van dit monumentale hek kostte een lieve duit, maar kan nu weer eeuwig mee. Het enige gevaar komt nu nog van de woekerende Japanse Duizendknoop en geparkeerde fietsen.”

Historie Antonius Gasthuis
Het oude St Antonius ziekenhuis is in 1910 gesticht als katholiek gasthuis met 150 bedden. Op de archieffoto uit 1930 is goed te zien hoe de hoofdingang aan de weg lag. De ziekenauto reed zo het terrein op. In 1983 verhuisde het Antoniusziekenhuis naar Nieuwegein. Het pand werd deels gesloopt voor nieuwbouw en in het oude hoofdgebouw – nu een gemeentelijk monument – kwamen zo’n 150 appartementen, het Antoniushof, beheerd door bo-ex.
Meer informatie: www.antoniushof-utrecht.nl/

Park Oosterspoorbaan viert haar eerste lustrum. Vijf jaar geleden kon dankzij de inzet van omwonenden, de landschapsarchitecten van Happyland Collective en het ontwerpbureau Okra het oude spoor omgebouwd tot een langgerekt park. Een groene verbinding tussen de singel en het Luie End (Gansstraat). Tussen de veelkleurige bloemen en planten kun je fietsen, wandelen en sporten. Restanten van de oude rails, stootblokken en bovenleidingen herinneren nog aan het spoorverleden.

Gouden Dom
Tijdens de Markt Om De Hoek, een van de bewonersinitiatieven in het park, zette loco-burgemeester Linda Voortman de initiatiefnemers in het zonnetje, in het bijzonder Akke Bink. Zij is betrokken bij bewonersinitiatieven als Groen Oost en Koningshof, maar heeft zich vooral jarenlang met hart en ziel ingezet voor het laten groeien en bloeien van Park Oosterspoorbaan. Ze kreeg vandaag de stedelijke onderscheiding Dom in Goud uitgereikt als dank voor alle inzet en creativiteit. Proficiat!

Wijkwethouder Eva Oosters opende vandaag de opgeknapte speelplek bij buurthuis Sterrenzicht. Blikvanger is een wit speelhuisje met rood dak, een ontwerp van kunstenaar Monique Broekman. Het verwijst naar de tijd dat Sterrenwijk nog bestond uit witte noodwoningen (met rode daken), in de volksmond het Witte Dorp genoemd. Het speelhuisje is onderdeel van het project ‘Kunst voor Sterrenwijk‘.

Woningnood vorige eeuw
Oude Sterrenwijkers koesteren warme herinneringen aan het Witte Dorp, 375 witte noodwoningen gebouwd in 1918 om de woningnood tegen te gaan. Net na de eerste wereldoorlog waren bouwmaterialen en arbeid schaars, en de bouwwoede groot, dus met snelbouw (door ongeschoolde arbeidskrachten) en het gebruik van lichte materialen als drijfsteen werden buurtjes als deze haastig uit de grond gestampt. De beoogde levensduur was slechts vijfentwintig jaar.

Grote saamhorigheid
Na de tweede wereldoorlog waren de huisjes dan ook in zeer slechte staat. Ze waren gehorig, de muren zaten vol scheuren en optrekkend vocht was een probleem. De gemeente plaatste in afwachting van sanering steeds vaker grote gezinnen in de toch wel ruime huizen. Het werd drukker en drukker op straat, veel armoe ook, maar de sfeer was er niet minder om! Oude Sterrenwijkers denken met weemoed terug aan die tijd van grote saamhorigheid en gezelligheid straatleven. In de jaren ’70 werd Sterrenwijk aangewezen als herstructureringswijk en in 1976 gingen de witte huizen alsnog tegen de vlakte. De huidige structuur van woonerven van Sterrenwijk stamt uit die tijd.

Oude filmbeelden
Op het speelhuisje zijn beelden van interieurs gefreesd die in een archieffilm over de sloop en nieuwbouw van Sterrenwijk zijn te zien. Ze geven een inkijkje in het leven in oude ‘Wijk’.