Utrecht heeft recentelijk 36 gebouwen aangewezen die in aanmerking komen voor de beschermde status Gemeentelijk Monument. Het betreft jong erfgoed, gebouwd ná 1970, veelal in de periode van stadsvernieuwing 1970-1990. Relatief veel daarvan staat in Oost, tien panden, waaronder het antroposofische woonhuis van De Waal (bijnaam: de Apenrots) in Rijnsweerd, de HKU tegenover de IBB, het oude Provinciehuis (nu studentencomplex De Sterren) en vijf bouwwerken op de Uithof.
Albrachthof
Een van de nieuwe jonge monumenten in Oost is De Albrachthof, het wooncomplex achter Podium Oost, een fraai voorbeeld van stadsvernieuwing in Oudwijk. Het is gebouwd in 1984 met stevige inbreng van bewoners. Zo tekende kunstenaar en buurtgenoot Waldy Vastrick (1936-2018) voor het ontwerp van een autovrijplein met gestapelde woningen in een boog eromheen. Bewoners parkeren onder de oude boekbinderij Albracht aan de Bolstraat. Als markering van deze stadsvernieuwing kreeg beeldhouwer Joop Wouters de opdracht een beeld te maken. Hij gaf het de naam ‘Geheim’, een verhaal op zich, dat veertig jaar later opnieuw de krant haalde. Het plein is door bewoners inmiddels omgetoverd tot een groene oase.
De Apenrots
In Rijnsweerd is het oude woonhuis van de familie De Waal aangemerkt als jong monument. Herman de Waal is de ontwikkelaar van de woonwijk Rijnsweerd in de jaren 70. Het huis is gebouwd eind jaren 70. Vanwege de organische vorm kreeg het eerst de bijnaam Zandkasteel, later de Apenrots. Dochter Rosanne de Waal vertelde dat architect Ton Alberts (1927-1999) en Herman de Waal eerst een model (1:50) van klei boetseerden, om vervolgens met de metselaars in het werk tot de definitieve vorm te komen. ‘Het groeit als het ware uit de grond en opent zich als een lotusbloem naar de zon’, aldus Herman de Waal. In 2001 is het huis afgedekt met titaniumplaten, omdat de bakstenen teveel water opzogen en gingen lekken. Architectuurhistoricus Arjan den Boer schreef in 2020 een uitgebreid artikel over dit woonhuis.
Oude Provinciehuis
In 1978 verhuisde het provinciebestuur vanuit de Binnenstad naar het nieuwe Rijnsweerd. Architect Lengkeek liet in nauwe samenwerking met tuinarchitect Pieter Buys het nieuwe Provinciehuis aansluiten op het nabijgelegen Natuurpark Bloeyendael. Zo ontwierp hij veel natuurovergangen, bijvoorbeeld van nat naar droog en van zand naar veen. Het gebouw kreeg ook daktuinen en weelderige waterpartijen rondom. Inmiddels is de provincie opgeschoven naar het oude Fortis hoofdkantoor even verderop. Er wonen sinds 2013 700 studenten via SSH, tijdelijk, in afwachting van verdere ontwikkeling. Het gebouw is opgebouwd uit stervormige eenheden, vandaar de huidige naam De Sterren.
Bekijk de selectielijst met 36 nieuwe jonge erfgoederen.
Bekijk ook de volledige Utrechtse monumentenlijst met 1.600 gemeentelijke monumenten, 1.400 rijksmonumenten en 500 beeldbepalende gebouwen.
Gebouwd in 1978
Gebouwd in 1980
Gebouwd in 1997
Foto’s: Het Utrechts Archief
