Het 4 & 7 mei Comité heeft samen met de Oostkrant een route uitgestippeld ter ere van de Polar Bears, onze bevrijders op 7 mei 1945. De route start in de buurt van het Wilhelminapark en eindigt bij het Polar Bear monument in het Hogelandsepark, een uurtje lopen. Onderweg leer je over de verzetsvrouwen Trui van Lier en Truus van Lier, onze koningin-in-oorlogstijd Wilhelmina, de geheimzinnige bunker in het park, struikelstenen in Oost, uitgeverij de Bezige Bij, het Rosariumdrama, de Maliebaan in 1940-45 en de Polar Bears.

Routekaart
De routekaart kun je als pdf downloaden. Daarop staan ook de verhalen beknopt beschreven, aangevuld met linkjes naar video’s en oude filmbeelden. De route staat ook op google maps.

Video’s bij deze wandeling:
(1) Kindjeshaven (2) Koningin Wilhelmina (3) Oorlogsbunker (4) Bezige Bij (5) Rosariumdrama (6) Struikelstenen (8) Maliebaan (Dr Max) (9) Polar Bears
Kijk voor meer video’s op Oost in de oorlog.

Polar Bear Monument
Het Polar Bear Monument herdenkt de intocht van de Brits-Canadese 49th West Riding Infantry Division op 7 mei 1945. De bevrijders hadden de bijnaam Polar Bears gekregen na een lang verblijf op IJsland. Via de berekuil reden ze die dag de stad binnen, waarmee Utrecht officieel twee dagen later dan de rest van Nederland werd bevrijd. Het beeld van de witte ijsbeer met de neus richting Berekuil, is in opdracht van de Utrechtse bevolking gemaakt door Marie-José Wessels en in 1992 geplaatst in het Hogelandsepark.

Vrouwen speelden een belangrijke rol in het verzet, maar kregen daar pas decennia later erkenning voor. Het cliché was lange tijd: mannen in lange regenjassen pleegden overvallen en liquidaties, vrouwen waren koerier, met uitzondering van Hannie Schaft. Pas later bleken ook vrouwen vele heldendaden te hebben verricht. Zoals in Utrecht Oost Truus van Lier, Trui van Lier en Marie Anne Tellegen (alias Dr. Max).

Talkshow in Podium Oost
Tijdens de talkshow in Podium Oost op zondag 13 april 2025 waren verzetsvrouwen onderwerp van gesprek. Presentator Jessica van Geel, auteur van de biografie Truus van Lier, ontving aan tafel meerdere gasten waaronder historicus Ad van Liempt die een boek schreef over de Maliebaan in 1940-45. Ook kwamen nazaten van genoemde verzetsvrouwen aan het woord. Een boeiende middag over het leven in de jaren 40-45, de organisatie van het verzet in Utrecht en de late erkenning van verzetsvrouwen.

De talkshow – inclusief muzikaal intermezzo van Fenne Scholten – is als podcast in twee delen terug te luisteren via Spotify Oostkrant: Deel 1 en Deel 2

Ga voor meer informatie en verhalen over de jaren 1940-45 in onze wijk naar de overzichtspagina Oost in de Oorlog.

Het beeld van Wilhelmina in het park herinnert de inwoners van Utrecht aan de ‘Moeder van het Verzet’. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft de koningin in oorlogstijd in ballingschap vanuit Londen via Radio Oranje (De stem van strijdend Nederland) de Nederlandse bevolking vele malen toegesproken. In deze radioredes legde de koningin de nadruk op het herwinnen van de vrijheid. Op 13 maart 1945 stak de vorstin vanuit België bij het Zeeuws-Vlaamse Eede de grens over om terug te keren naar Nederland. 

In al dat bont, in al die jassen
In 1898 werd het nieuwe stadspark vernoemd naar de net gekroonde koningin Wilhelmina (1880-1962). Eind jaren 50 ontstond het idee om de inmiddels weer prinses geworden Wilhelmina in 1960 voor haar 80ste verjaardag te eren met een standbeeld. Zij weigerde echter om mee te werken (‘niet nóg een standbeeld’). Pas na haar dood in 1962 gaf dochter koningin Juliana alsnog toestemming. Met als voorwaarde: een lage sokkel opdat ze niet boven de mensen zou staan. Mari Andriessen verbeeldde haar ‘in al dat bont, in al die jassen’ een citaat uit In Memoriam Wilhelmina van de dichter Scholte Noordholt. Het beeld is onthuld in 1968 door Koningin Juliana.

Een jaar geleden werd onder grote belangstelling een gedenksteen onthuld op de hoek van de Nachtegaalstraat en de Maliesingel, het pand van de oude Kamer van Koophandel. Op deze steen staan de namen van zeven verzetsleiders die op 22 november 1944 op deze plek deelnamen aan een geheim overleg, maar door de Duitsers zijn opgepakt en later het leven lieten. Twee andere deelnemers wisten te ontsnappen via een ladder. Op de steen staat de naam S. Postma. Zijn verhaal komt weer tot leven dankzij zijn nicht, Madelon Postma, die een boek over hem schreef: Met zacht geritsel.

Engelandvaarder
“Mijn oom Sep Postma – verzetsnaam Witte Dirk – was pas 23 toen hij op 2 december 1944 door de Duitsers werd vermoord. Hij werd opgepakt tijdens die noodlottige bijeenkomst in november. Mijn vader heeft zijn hele leven geprobeerd het avontuurlijke leven van zijn broer als Engelandvaarder tot in detail te reconstrueren. Als journalist bij de in de oorlog begonnen krant Trouw zat onderzoek hem in het bloed. Na zijn overlijden bracht ik al zijn verzamelde documenten en onderzoekswerk naar het Verzetsmuseum. Toen nam ik me voor: dit verhaal moet levend blijven. In mijn boek vertel ik ook het verhaal van mijn grootvader van moederskant, Jacob Krüse, een Amsterdamse verzetsman. Zo vertelt dit boek twee verweven verzetsverhalen.”

Wie is te vertrouwen?
“Wat mij vooral fascineerde was hoe verzet ontstaat. Waarom sluiten mensen zich aan? Hoe wogen ze de risico’s af? Hoe bespreek je zoiets met je familie? Wie kon je vertrouwen, en wie bleek een verrader? Hoe kwamen die jonge mannen uiteindelijk in Engeland terecht? Achteraf lijkt alles logisch, maar midden in een oorlog – waarin je niet weet hoe of wanneer die eindigt – is niets zeker. Juist daarom blijven deze vragen ook vandaag nog relevant.”

Verhalen levend houden
“Als familie hebben we het boek in eigen beheer uitgebracht, om deze verhalen levend te houden. We verkopen het tegen kostprijs (€14,50), alleen via mijn website is het te bestellen. Ik woon in Oost en fiets dagelijks langs de gedenksteen. Die lijkt iets uit het verleden, maar dit boek laat zien hoe oorlogen generaties lang blijven doorwerken – tot op de dag van vandaag.”

Meer info en bestellen: www.madelonpostma.com