Auteursarchief: Oostkrant

Boze burgemeester

Een lange stoet muziekwagens verzamelde zaterdag 11 mei in het Wilhelminapark om vandaar een protesttocht (Rave) door de stad te maken. Organisator Rave Voor De Rafelranden wilde hiermee (luidruchtig) aandacht vragen voor meer vrije cultuur en creatieve broedplaatsen, zoals te lezen op het uitgedeelde manifest. Hun belangrijkste klacht: de stad verliest in snel tempo haar rafelranden door de bouw van nieuwe woonwijken, kantoren en parken.

Geluidsoverlast
Aan het eind van de dag streek een deel van de wagens en deelnemers neer bij de leegstaande schoolpanden langs de Archimedeslaan om een feest te starten dat tot de volgende ochtend duurde. Met als gevolg dat Oost geen oog dicht heeft kunnen doen. Tot in Groenekan was de beat te horen. Overigens laat de organisatie weten “geen invloed te hebben hoe deelnemers hun avond voortzetten”.

Verzamelen in een woonwijk
Burgemeester Sharon Dijksma legt in een raadsbrief uit waarom ze geen einde maakte aan de nachtelijke geluidsoverlast: veiligheid boven nachtrust. Waarom de protesttocht in een woonwijk mocht starten, staat niet vermeld in de brief. Volgens de organisator is dat met de gemeente afgestemd. Die laatste laat weten: “De demonstratieve optocht valt onder het demonstratierecht. Demonstreren is een groot goed in Utrecht en wordt zoveel mogelijk gefaciliteerd. Demonstraties mogen schuren en enige hinder veroorzaken in de stad.” Voor organisatoren van evenementen in het Wilhelminapark een hard gelag: zij moeten sinds de rechterlijke uitspraak inzake het Bierfestival wachten totdat er nieuwe regelgeving komt.

Verzamelpunt Rave Voor De Rafelrand in het Wilhelminapark – Arnoud Wolff

Boekenbeurs Utrecht

Geef je oude boeken een tweede leven én steun goede doelen. Dat is het idee achter de jaarlijkse Boekenbeurs Utrecht in Het Oude Tolhuys, de 25ste editie alweer. Je kunt de komende zaterdagen boeken inleveren. Vrijwilligers sorteren alles op genre. Op 8 en 9 mei worden de boeken dan per kilo verkocht.

40.000 boeken
Caby Wassenaar is een van de vrijwilligers en legt uit hoe het werkt. “Vandaag is een van de inleverdagen, wie zijn boekenkast opruimt kan overtollige boeken hier kwijt. Vorig jaar kregen we 40.000 boeken binnen, dit jubileumjaar verwachten we dat aantal te overtreffen. We halen eerst de magazines en ernstig beschadigde boeken eruit, die gaan naar het oud papier. De rest sorteren we op 25 genres, zoals Koken, Reizen, Kinderboeken, Engelstalig, Stad Utrecht en Thrillers/Literatuur. De laatste categorie is veruit het grootst, die sorteren we ook op achternaam van de schrijver. Dat zoekt makkelijker tijdens de beurs.”

Kiloknallers
Het concept van Boekenbeurs Utrecht is simpel: de boeken worden per kilo verkocht. Op donderdag, de drukste dag, is de prijs €4 per kilo. De avond ervoor kun je de ‘krenten uit de pap’ scoren, daar komen ook veel handelaren op af. De verkoopprijs is dan hoger, €6 per kilo. “We verwachten een verkoopopbrengst tussen de €20.000 en €30.000,” zegt Caby. Dit geld gaat naar twee goede doelen: Stichting Durf te Dromen, een jongerenproject in Overvecht, en De Geheime Schrijfschool, een initiatief van de Bibliotheek Utrecht. Boeken die overblijven komen via Bababook beschikbaar in o.a. de tweedehands secties van Bol.com en Amazon. Uiteindelijk vindt elk gedoneerd boek dus een nieuwe lezer, ook een goed doel!”

Programma
Woensdag 08 mei 18-22 uur (boeken €6 per kilo)
Donderdag 09 mei 09-17 uur (boeken €4 per kilo)
Locatie: Het Oude Tolhuys
Toegang tot de beurs: €2,50 p.p.
Inleveren boeken: 13 april, 20 april en 4 mei tussen 11:30 en 15:30 uur op de parkeerplaats naast Het Oude Tolhuys.

Organisatie: Lions Utrecht en Leo Club Utrecht.
Lees hier meer over de twee goede doelen.

Vrijwilligers van de Boekenbeurs Utrecht – *foto: Arnoud Wolff*

Boekenbeurs Utrecht van vorig jaar – foto Lions Utrecht

Polar Bear monument

Het Polar Bear Monument in het Hogelandsepark herdenkt de intocht van de Brits-Canadese 49th West Riding Infantry Division op 7 mei 1945. De bevrijders hadden de bijnaam Polar Bears gekregen na een lang verblijf op IJsland. Via de berekuil reden ze de stad binnen, waarmee Utrecht dus officieel twee dagen later dan de rest van Nederland werd bevrijd.

Berekuil
De witte ijsbeer kijkt richting de Berekuil. Het beeld is in opdracht van de Utrechtse bevolking gemaakt door Marie-José Wessels en in 1992 geplaatst in het Hogelandsepark. Overigens is de Berekuil zelf een ‘oorlogskind’. De bouw begon in 1941 en de intocht van de bevrijders op 7 mei 1945 was min of meer de officiële inwijding. De naam heeft overigens niks van doen met dit regiment. Al in bestekken van vóór de oorlog stond de naam Berenkuil. De ‘n’ is later in de volksmond weggevallen.

*Het Polar Bear monument in het Hogelandsepark – foto: Arnoud Wolff*

*Legercorps de Polar Bears rijdt op 7 mei 1945 via de Berekuil Utrecht binnen – Het Utrechts Archief*

*Gedicht voorgedragen in 2025 tijdens ‘80 jaar bevrijding’*

Trui van Lier Speelkwartier

Op zaterdag 20 april 2024 kreeg de speeltuin in het Wilhelminapark officieel de naam Trui van Lier Speelkwartier. Dit was een initiatief van achternicht Michèle van Lier die een passend eerbetoon zocht voor haar tante Trui van Lier. Die loodste met haar crèche Kindjeshaven 150 Joodse kinderen veilig door de oorlog, een heldendaad!

Hart van goud
De nieuwe naam voor de speeltuin is toepasselijk, omdat Trui in de oorlogsjaren graag met de kinderen in het park speelde. Mede dankzij een crowdfunding en een sponsorloop van leerlingen van de nabijgelegen Utrechtse Schoolvereniging kreeg de speeltuin twee sierpoorten met de naam Trui van Lier in gouden letters en een groot gouden hart bovenop. Een spoor van 150 gouden hartjes verbindt de speeltuin met het pand van de voormalige kinderopvang aan de Prins Hendriklaan 4 (nu een ijssalon).

Opknapronde
De speeltuin gaat binnenkort ook opgeknapt worden met een nieuw thema: Afrikaanse savanne en safari. Zo komen er twee klimtoestellen in de vorm van reusachtige leeuwinnen. Die staan voor Trui en haar steun en toeverlaat in de oorlog Jet Berdenis van Berlekom.

Bloemenmonument
Eerder werden al 3.000 boshyacinten in de vorm van de letters ‘Trui’ in het talud van de Koningslaan geplant, een bloemenmonument. Ieder voorjaar zal haar naam blauw opbloeien, goed zichtbaar vanuit het Wilhelminapark. Bloemen, speeltuin en pad houden als één groot monument de naam Trui van Lier levend.

Lees meer over de crèche Kindjeshaven en bekijk de documentaire.

3.000 bolhyacinten die elk voorjaar de naam Trui laten opbloeien – foto: Arnoud Wolff

Een nieuw gevelbord waar ooit Kindjeshaven zat (nu een ijssalon), onthuld door twee kinderen die de oorlog overleefden: Siny Thuis-Natkiel (1941) en Peter Hein (1939). Rechts op de foto initiatiefnemer Michèle van Lier. Links het bedankbord met alle donateurs en sponsoren – foto: Arnoud Wolff

*Trui van Lier (l) en haar medewerker Jet Berdenis van Berlekom (r) bij de voordeur van Kindjeshaven – Het Utrechts Archief*

Sponsorloop door kinderen van de Utrechtse Schoolvereniging om geld op te halen voor een sierpoort voor de speeltuin – foto: Arnoud Wolff

Het oude Tolsteeg

De Ganssteeg, nu de Gansstraat, was eeuwenlang doorgang tussen stad en platteland. Bij de oude stadspoort van Tolsteeg (nu: Ledig Erf) verzamelden handelaren en ambachtslieden zich in herbergen en veerhuizen voordat ze de poort mochten passeren. Langs de Kromme Rijn stonden graan- en houtzaagmolens (o.a. de Kranenburg), kloosters en lommerrijke buitenplaatsen zoals Soestbergen.

Snelle groei
In de 19de eeuw groeide de bedrijvigheid met de aanleg van het Oosterspoor en de bouw van begraafplaats Soestbergen en de gevangenis (het Luie End). Industriële bedrijven zoals wasserijen (Aurora), asfaltfabrieken (De Utrechtsche), houtverwerkers en machinefabrieken (JansenSutorius) vestigden zich langs de Kromme Rijn en Vaartsche Rijn waarover ze grondstoffen, eindproducten en machines konden aan- en afvoeren. De hoveniers vertrokken en op de oude tuindersgronden kwamen arbeiderswoningen. De stad groeide en slokte Tolsteeg op.

Boek
Peter Sprangers van de Historische Kring Tolsteeg Hoograven (HKTH) vindt het belangrijk om de geschiedenis van dit gebied te bewaren. In zijn nieuwste boek, met veel oude foto’s, kaarten en verhalen, beschrijft hij in detail hoe deze zuidelijke kant van onze wijk uitgroeide van een idyllische buitengebied tot een druk (en vies) industrieterrein. Het boek is verkrijgbaar bij de Utrechtse Boekenbar op de Westerkade of door een mailtje te sturen naar de HKTH: info@hkth.nl Kosten €28,95 voor 165 pagina’s hardcover.

Grote brand in de Utrechtsche Asphaltfabriek langs de Kromme Rijn in 1918 – Foto: Het Utrechts Archief

Indië Monument

Op de begraafplaats St Barbara staat bij de entree een monument voor de 52 Utrechters die na de oorlog sneuvelden in Nederlands Indië en Nieuw-Guinea. Het werd op 18 december 1999 onthuld door toenmalig burgemeester Annie Brouwer. Daar ging een heftige politieke strijd aan vooraf: een clash tussen veteranen en nabestaanden die naar een herdenkingsplek zochten voor hun gesneuvelde kameraden en familieleden, versus de lokale politiek. Die laatste was intern verdeeld over wat passend zou zijn nu de misstanden tijdens de politionele acties voor het grote publiek duidelijk waren geworden.

Verhaal áchter het monument
Wijkgenoot Hans Versnel is in Batavia geboren. Zijn vader werkte voor de Engelse koopvaardij en belandde in een Jappenkamp. Na de oorlog verhuisde het gezin terug naar Nederland. Voor zijn studie belandde Hans in Utrecht Oost, waar hij nog altijd woont. Hij werkte lange tijd op het stadhuis en raakte zo – mede door zijn Indische achtergrond – in de jaren 90 nauw betrokken bij de totstandkoming van het monument. Het is de periode dat burgemeester Opstelten werd opgevolgd door Annie Brouwer. Hans publiceerde later in 2008 het naslagwerk Klappermelk & Klompen met vertellingen door veteranen. Vooral het afsluitende interview met CDA-wethouder Ernst Haitsema geeft een spannend inkijkje in de politieke strijd destijds. Een interessante lezing voor wie het verhaal áchter het monument wil weten.

Ontsnapt via een ladder

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, op 22 november 1944, vond op aandringen van Prins Bernhard, toen opperbevelhebber van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (BS), een vergadering van belangrijke verzetsgroepen in Midden-Nederland plaats. Locatie: de toenmalige Kamer van Koophandel (KvK) Utrecht op de hoek Maliesingel – Nachtegaalstraat. Deze verzetsgroepen zouden opgaan in de BS. Doel van de vergadering was om de steun aan hun nieuwe BS-commandant Albert Krikke expliciet te bevestigen. De leiders van de verzetsgroepen waren namelijk niet gewend om een baas boven zich te hebben.

Wonderbaarlijke ontsnapping
Door een ongelukkig toeval krijgen de Duitsers lucht van deze vergadering. Ze vallen het gebouw binnen, arresteren en mishandelen een aantal van de aanwezigen. Twee verzetsmensen weten met hulp van een ladder op wonderbaarlijke wijze te ontsnappen. De zeven anderen plus een aantal handlangers worden opgepakt en afgevoerd. Een poging van het verzet om vier van hen te bevrijden uit de Kazerne Willem III in Apeldoorn mislukt al in de verkenningsfase. Daarop vermoorden de Duitsers als strafmaatregel vier betrokkenen en sterven drie anderen in andere kampen.

Gedenksteen
In 1946 onthulde de Kamer van Koophandel een gedenksteen gemaakt door de Utrechtse beeldhouwer Pieter d’Hont (1917-1997) met de namen van zeven slachtoffers van dit drama. Vanwege verhuizingen van de instantie lag de marmeren plaat lange tijd in een depot. In 2024 werd hij opnieuw ingemetseld in de buitengevel en onder aanwezigheid van vele familieleden van de betrokken verzetsmensen op 4 mei 2024 onthuld.

Meer informatie
Buurtgenoot en historicus Niels Bokhove zocht het hele verhaal tot in detail uit. Wat gebeurde er precies die dag? Hoe wisten de Duitsers wat er op handen was? En vooral: hoe konden twee verzetsmensen na twee dagen ontsnappen ondanks dat de Duitsers het pand minutieus uitkamden? Lees meer op de speciale webpagina inclusief het persoonlijke relaas van ‘ontsnapper’ Maarten Cieremans.

Onthulling op 4 mei 2024 onder grote belangstelling. Rechts staat tegen de gevel de befaamde ladder. – Foto: Arnoud Wolff

Kamer van Koophandel eind 1945 – het Utrechts Archief

Gedenksteen van Pieter d’Hont – Foto: Arnoud Wolff

Het Rosariumdrama

Elk jaar leggen leden van het 4 en 7 mei comité ter herdenking een krans bij het oorlogsmonument aan de Prinses Marijkelaan, de straat tussen het Wilhelminapark en het Rosarium. Het monument bestaat uit een grote steen, een perkje waarin tien groepjes van vier straatkeien liggen en daarnaast een (groene) koperen plaquette met de namen van de tien buurtgenoten die in de ochtend van 7 mei 1945 omkwamen bij het zogenoemde Rosariumdrama.

Op zoek naar Anton Mussert
Nederland viert op 5 mei 1945 de bevrijding van het Duitse bezetting, maar pas op 7 mei was Utrecht aan de beurt. Luttele uren voordat de bevrijders die dag via de Berekuil de stad zouden binnenrijden, trok een groep van dertien Binnenlandse Strijdkrachten (BS) richting de Maliebaan. Ze kwamen langs het huis van NSB-leider Mussert. Die woonde aan wat direct na de oorlog Prins Bernardstraat en sinds 1954 de Prinses Marijkelaan heet, maar tijdens de bezetting op last van de Duitsers de naam Nassaulaan droeg, gelijk het naburige Wilhelminapark tijdelijk Nassaupark heette.

*In elk kroonjaar legt de burgemeester de krans bij de kei – foto: Arnoud Wolff*

Bloederig slagveld
De mannen hadden zich even daarvoor verzameld bij de drogisterij De Zwijger van Wim Thies op de Willem de Zwijgerstraat, tevens een illegaal wapendepot van het verzet. Via de Stadhouderslaan liepen ze richting het Rosarium. Plots klonk een geweerschot, nog altijd een mysterie door wie afgevuurd. Vervolgens begon een groep wachtende Duitse SS-soldaten gericht te schieten op de BS’ers. Ook het luchtafweergeschut op St Barbara begint te vuren (kogelgaten van de afzwaaiers zitten nog in de gevel van Stolberglaan nr 19). Tien leden van de BS overleden ter plekke, kansloos, twee wisten te overleven door zich te verschansen achter een tuinmuurtje en zich voor dood te houden. Eén had simpelweg geluk: hij was onderweg achterop geraakt en ontsprong daardoor de dans. Zo werd de omgeving rond het Rosarium luttele uren vóór de daadwerkelijke bevrijding een bloederig slagveld met fatale afloop voor tien buurtgenoten.

Over de precieze toedracht gaan vele verhalen de ronde. Bekijk bijvoorbeeld de reconstructievideo of lees de speech (2025) van 4 en 7 mei comité voorzitter Youri van Dorssen. Of lees de ingezonden reactie van een nazaat.

*Plaquette met de tien namen van slachtoffers – foto: Arnoud Wolff*

Het monument
Het monument voor de tien slachtoffers is op 5 mei 1947 onthuld. Bovenaan staat ‘Op 7 mei 1945 gevallen’ met daaronder de namen. Cornelis Aaldrik de Bode (geb. 6 april 1913 te Rotterdam), Johannes Theodorus van den Hurk (geb. 14 januari 1907 te Utrecht), Paulus Adrianus van den Hurk (geb. 14 oktober 1905), Pieter Adriaan Willem Laseur (geb. 5 maart 1917 te Utrecht), Johannes Franciscus Marie Meurs (geb. 6 februari 1918 te Amsterdam), Jan Philip Marius Muus (geb. 5 april 1919 te Utrecht), Gerard Hoogewerff (geb. 29 oktober 1918 te Utrecht), I. Wessel, Robert H.M. Regout (geb. 5 augustus 1917 te Utrecht) en Petrus J. Wefers Bettink (geb. 13 december 1921 te Utrecht).

Een groep Binnenlandse Strijdkrachten voor het huis Hendrik de Keizerstraat 45, daags voor de schietpartij bij het Rosarium. Daarbij kwamen 10 van hen om het leven – *Het Utrechts Archief*

*Kogelgaten in de gevel van nabijgelegen Stolberglaan nr 19*

Onze wijkagenten

Oost heeft meerdere (samenwerkende) wijkagenten, elk met speciale aandacht voor een of meerdere buurten. Zo heeft Olga Klein Gotink de Schildersbuurt onder haar hoede en waakt Rene Rogier over Oudwijk en Buiten Wittevrouwen. Wil je (on)veiligheid of overlast in je buurt of straat bespreken, of even kennis maken met Olga of Rene? Kom naar een van de spreekuren in Podium Oost of Brasserie van Ostade.

Camerabeelden
De wijkagenten krijgen veel vragen over het delen van camerabeelden, bijvoorbeeld uit deurbellen en gevelcamera’s. Rene Rogier: “Die beelden ontvangen we graag! Het makkelijkste is om 0900-8844 te bellen. Zeg dat er beelden zijn en wat er opstaat. Dan delen we een nummer of mailadres om beelden te delen. Of ik kom bij je thuis de beelden bekijken, bijvoorbeeld als de bestanden te groot zijn of als het lastig is om beelden uit het systeem te halen. Beelden kunnen we vaak ook gebruiken om misdaden die later gepleegd worden op te lossen. We weten dan patronen in gedrag of profielen van mogelijke daders.”

Bel 112 (spoed) bij:
– gevaar, gewonden of brand
– diefstal, beroving of overval
– inbraak, woning of auto
– mishandeling, geweld of vechtpartij
– drugshandel
– gaslucht

Bel 0900 8844 (geen spoed) bij:
– getuige geweest van een misdrijf
– overlast (jongeren, drugs of geluid)
– verdachte winkel of (bedrijfs)activiteit

Bel 0800 7000 (Misdaad Anoniem):
Telefoonnummer om criminaliteit anoniem te melden.
Kan ook via www.meldmisdaadanoniem.nl

Bel 0800 2000 (Veilig Thuis):
Als je vermoeden hebt van huiselijk geweld of mishandeling, of je zorgen maakt over iemand. Kan ook anoniem via www.samen-veilig.nl

Bel 14 030 (Gemeente Utrecht) in geval van:
– plekken met veel jongerenoverlast
– vernieling, vervuiling en afval
– onveilige verkeerssituatie

De wijkagenten Olga Klein Gotink en Rene Rogier – *foto: Arnoud Wolff*

Speelplek Rijnsweerd

Het kindvriendelijke Rijnsweerd is één grote speelplek vol (klim)bomen, grasveldjes en spannende sluip-door-kruip-door gangetjes. Met centraal een ruim schoolplein van de Daltonschool om bijvoorbeeld te voetballen. Toch ontbrak nog een veilige, overzichtelijke speelplek voor kinderen tot 12 jaar. Door inzet van de bewoners Merel van Doorn en Wenneke Bombeld hebben de allerjongsten (en hun ouders) sinds deze zomer een eigen speelparadijs langs de Weg tot de Wetenschap.

Kinderen kozen zelf de toestellen
Wat gelijk opvalt: de toestellen zijn gemaakt van hout. Een bewuste keuze, volgens de initiatiefnemers Merel en Wenneke. “We hebben veel overlegd met de gemeente, ook over de materialen. We zochten aansluiting bij de organische, natuurlijke vormen die je veel ziet in onze buurt. Het is ook een mooie plek, zo onder de bomen en naast het grasveld. Rondom is wel een hek geplaatst, omdat we dicht op het nieuwe fietspad en de drukke Weg tot Wetenschap zitten.”

Nieuwe vriendschappen
De kinderen mochten zelf kiezen welke toestellen ze wilden. Het duikelrek en de mandschommel bleken de grote favorieten, maar ook de wiebelbrug is populair. “Je kunt er lekker op wiebelen en zelf spelletjes bedenken”, vertelt een enthousiaste Lauren, voordat ze weer wegrent om met haar vriendinnen in de schommelmand te springen. “De speelplek is nog nieuw, maar we zien nu al dat het spelen verbindt”, zeggen beide ouders. “Kinderen komen uit alle delen van de buurt, dat is leuk om te zien, er ontstaan snel nieuwe vriendschappen. Ook ouders leren elkaar hier kennen, zo’n speelplek krijgt echt een buurtfunctie. We willen er daarom ook verantwoord mee omgaan. Met de kinderen is afgesproken dat ze de speelplek zelf schoonhouden. Van de wijkadviseur hebben ze daarom handige afvalknijpers gekregen.”

De Eerste Stap
De aanvraag voor de speelplek is drie jaar geleden ingediend, corona en lokale verkiezingen zorgden echter voor vertraging. “Maar het contact met de gemeente verliep al die tijd prettig, de wijkadviseur dacht echt mee. Ze deed een zogenaamde buurtscan en daaruit bleek ook dat er hier te weinig speelplekken waren. De aanlegkosten zijn betaald uit het Initiatievenfonds Oost. De enige voorwaarde was voldoende draagvlak in de buurt. De precieze locatie is dan ook bepaald in overleg met de direct aanwonenden én kunstenaar Helma Rens, ontwerper van het grote rode kunstwerk bij de ingang van de Wim Sonneveldlaan. Het heet ‘De Eerste Stap’, gemaakt in 1988, maar de naam past grappig genoeg goed bij deze jonge speelplek.”

Oostkrant – Verhalen maken de buurt

Verhalen maken de buurt