In de Albrachthof staat een sculptuur met de titel Geheim, gemaakt in de jaren 80 door beeldhouwer Joop Wouters. Het is voor veel buurtgenoten nog altijd een geheim, want je moet de weg naar het binnenpleintje weten, het ligt goed verstopt achter buurtcentrum Podium Oost.

Roerige jaren
Joop woont sinds 2007 in Frankrijk, maar had in de roerige jaren 70 en 80 een woning met werkplaats in Abstede, de buurt waar bewoners lange tijd actie voerden om hun huizen te redden van de sloopkogel. Zijn gevelsteen BASTA (1988) op de hoek van Abstederdijk 131 markeert het uiteindelijke succes van alle protesten: de gemeente knapte de meeste huizen op, de bewoners konden in hun buurt blijven wonen.

Het Geheim van de Albrachthof
Twee jaar eerder kreeg Joop van de gemeente de opdracht voor een beeldhouwwerk ter viering van een stadsvernieuwingsproject rond de Albrachthof in Oudwijk. “Toen ik in 1986 voor het eerst de Albrachthof inliep, dacht ik: wat een bijzondere, goed verborgen plek, zo midden in Oudwijk. Daardoor had ik al gelijk de naam voor het beeld: Geheim. Via bouwer Jurriëns tikte ik een massief blok Fins graniet op de kop. Het was te groot om mee te werken. Daarom kloofde ik er twee lange stukken af om het slanker te maken, de (horizontale) boorgaten zijn nog zichtbaar. Het was een periode dat ik veel aandacht had voor lichaamsdelen, met name handen. Ik bewerkte het blok graniet tot een moeder die een kind omarmt en haar gniffelend, met de hand voor het gezicht, een geheim vertelt.”

De gevallen soldaat
“Wat weinig mensen weten is dat ik de twee gekloofde scherven (nog altijd ruim duizend kilogram per stuk) ook bewerkt heb, een nóg groter geheim, haha! In de ene scherf zag ik een gevallen soldaat, een oorlogsslachtoffer. In de zijkant hakte ik de Latijnse inscriptie Inter Arma Silent Musae uit, vrij vertaald: In de oorlog zwijgen de muzen. De sculptuur kreeg de naam Apollo, vernoemd naar de God van de Kunst. Het ligt in de achtertuin van een woning aan de Prins Hendriklaan.”

De Arm
“In de andere scherf zag ik destijds een arm. Zo heb ik het bewerkt, en zo heet het ook. Het is destijds aangekocht door de familie Hogervorst die aan het eind van de Maliebaan woonde en de sculptuur in de tuin plaatste. Na de verhuizing heeft de familie in 2022 een mooi gebaar gemaakt en De Arm geschonken aan de gemeente. Het beeld heeft een mooie plek gekregen in het even verderop gelegen Hogelandsepark. Wie goed kijkt ziet net als in Geheim en Apollo de boorgaten zitten die nodig waren om het oorspronkelijke blok graniet te kunnen kloven, hét bewijs dat de drie sculpturen voortkomen uit dat ene massieve blok Fins graniet. Heel bijzonder dat ze na ruim 35 jaar nog zo dicht bij elkaar zijn hier in Oost.”

Meer info over Joop Wouters en zijn werk vind je op zijn website.

‘De Dag van het Wilhelminapark gaat niet door!’ De huis aan huis verspreidde bewonersbrief spreekt klare taal: de organisatoren (allen bewoners uit Oost) hebben moeten beslissen dat er (voorlopig) geen 16de editie komt van het buurtfeest in het Wilhelminapark.

Voorlopig geen vergunningen
Directe reden is de rechterlijke uitspraak van vorig jaar. De rechter wees daarin op de schade aan de bodem en de rijksmonumentale status van het park. Hij verbood het Bierfestival en droeg de gemeente op om éérst beleid te maken alvorens weer evenementen in het Wilhelminapark toe te staan. Daarom geeft de gemeente voorlopig geen toestemming voor georganiseerde activiteiten, ook niet voor de Dag van het Wilhelminapark.

Op zoek naar een alternatief
Martijn Stroband is een van de organisatoren van het buurtfeest en is teleurgesteld: “Het was een moeilijke beslissing, want we willen met deze jaarlijkse dag vol plezier en vermaak de buurt bijeenbrengen, jong en oud. De rechterlijke uitspraak begrijpen we, want wij zien als buurtbewoners natuurlijk óók niets liever dan een gezond, bloeiend park. Alleen vergelijken wij ons kleine, eendaagse buurtfeest niet met een groot commercieel (bier)festival dat een week nodig heeft om met zwaar materieel op- en af te bouwen en al die tijd het halve park bezet houdt. Toch vallen we onder dezelfde vergunningenstop. We hebben nog intensief overleg gehad met betrokken instanties en personen, maar zonder resultaat. We zullen het gemeentelijke beleid dus moeten afwachten. Ondertussen gaan we ons met extra energie inzetten om een alternatief feest te organiseren elders in de buurt.”

Tot 900 jaar geleden was Oost niet meer dan een woest, drassig land met uitlopers van de Rijn, vol kreken en moerassen. Toen kreeg Utrecht stadsrechten (2 juni 1122) en damde bisschop Godebald de Rijn af bij Wijk bij Duurstede. Het grote ontginnen van de oostzijde van de stad kon beginnen. Oost kreeg droge voeten.

Groentetuin van de stad
De afdamming veranderde de waterlopen. Het Rijnwater stroomde niet langer via de oostkant van Utrecht naar de Zuiderzee, maar via de Lek naar de Noordzee. De Kromme Rijn en de Minstroom zijn gekanaliseerde restanten van de oude Rijnloop. Ook de waterweg naar de Zuiderzee (IJsselmeer) werd kalmer en heet nu de Vecht. Om de handel met Duitsland via de Rijn te behouden groef men een kanaal naar de stad: de Vaartsche Rijn. Het ontginnen en kanaliseren bracht de jonge stad groot voordeel: op de vruchtbare kleigronden was het goed boeren. Oost, met name Abstede, groeide in de loop der eeuwen uit tot de groentetuin van de stad.

Nicolaasweg
In de oude rivierbedding van de Rijn lag een hoger gelegen stuk land wat nu het Hogelandsepark heet. Aan de oever werd in 1135 een vrouwenklooster gesticht met een grote lap vruchtbare grond eromheen: de Abdij van Oudwijk. Oudwijk is een verbastering van Uitwijk, een gebied buiten de ommuurde stad. De woeste gronden tussen de stad en dit klooster heette het Oudwijkerveld. Kerkgangers uit De Bilt konden via dit hogere deel in de rivier de Rijn doorsteken en naar de parochie van de Nicolaaskerk in de stad lopen. Dit lange kerkpad slingerde zich tussen de hoveniersgronden in Oost en kreeg de (bij)naam Nicolaasweg.

Maliebaan
In 1636 richtte Utrecht een universiteit op. Om studenten te trekken legde ze net buiten de grachten een speelveld voor het toen populaire maliespel aan, de Maliebaan. Publiek en bezoekers bouwden in de loop der tijd langs de baan theehuizen en stadsvilla’s. Deze voorzichtige stadsuitbreiding kreeg vaart in de tweede helft van 19de eeuw. Oost kreeg een spoorlijn, het Oosterspoor, met in 1874 een prachtig Maliebaanstation. Op verzoek van een clubje vélocipèdisten werd in 1885 een van de wandelpaden van de Maliebaan bestemd als fietspad, het oudste van ons land.

Wilhelminapark
Rond de eeuwwisseling werden straten verbreed (Nachtegaal, Burgemeester Reiger) om de binnenstad beter bereikbaar te maken. Vanuit de stad bracht tramlijn 2 bezoekers naar het in 1898 geopende Wilhelminapark en later naar het nieuwe ziekenhuis, het Antonius Gasthuys (1910). Voorbij het park ontstond de Schildersbuurt waar particuliere woningbouwverenigingen zoals B.A.N.S. (1922) en WbV Utrecht (1919) huisvesting boden voor respectievelijk spoorwegpersoneel en middenstand (winkeliers, onderwijzers, ambtenaren).

Hollandse Waterlinie
De groei kende wel een fysieke grens: de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In 1871 werden de forten De Bilt en Vossegat verbonden met een militaire weg, gedekt, dus beschermd door hoge wallen. Natuurgebied de Zilveren Schaats is een zichtbaar restant. Fort Vossegat werd in 1913 uitgebreid met de Kromhoutkazerne (nu: University College). Na het opheffen van de Waterlinie kon Oost in de jaren 60 uitbreiden in de Johannapolder voorbij de monumentale huizen van Rietveld (1924) en Ravesteyn (1932). Zo ontstond de Uithof, tegenwoordig Utrecht Science Park.

Joan Vermeulen (93 jaar) uit de Willem de Zwijgerstraat klom vandaag (26 okt 2021) op de spreekwoordelijke zeepkist met een hartstochtelijk pleidooi vóór de vuilnisman. “Het plan van de wethouder om in de hele stad ondergrondse afvalcontainers te plaatsen, vind ik maar niks. Het is een aantasting van de vele mooie straten in Utrecht en leidt tot stank en overlast. Bovendien is het een dure grap. De vuilnisman is al jaren een prima oplossing om afval op te halen. Houden zo!”

Het Nieuwe Inzamelen
Utrecht wil dat haar inwoners de vuilniszakken niet meer wekelijks langs de straat zetten, maar hun restafval naar een (deels) ondergrondse container gaan brengen. Daarvoor zijn in veel straten plekken aangewezen, veelal op pleintjes en grasperkjes, maar ook dicht bij voorgevels van woningen. In een aantal wijken in de stad is dit zogenoemde Nieuwe Inzamelen al geïntroduceerd, wat tot klachten leidt over met name bijplaatsingen, stank en herrie bij het legen van de containers.

Duurder dan de vuilnisman
Eerder dit jaar mochten bewoners in Oost reageren op de aangewezen locaties voor de afvalcontainers. Jaap Voerman, de zoon van Joan, heeft de reacties van de wethouder daarop bestudeerd en samengevat: “Er waren 244 reacties waarvan slechts 10 positief. Nu doet de wethouder voorkomen dat Oost overwegend positief is over het Nieuwe Inzamelen, ik betwijfel dat. Antwoorden als ‘ouderen zetten hun vuilniszak maar op hun rollator’ vind ik ronduit belachelijk. Bovendien heb ik uitgerekend a.h.v. cijfers van de gemeente zelf dat het ruim een miljoen euro duurder is dan de vuilnisman.”

Zwartboek
Bewoners uit de Prinsenstraat, Govert Flinckstraat, Van de Helmstraat en Monseigneur van de Weteringstraat waren bij het protest van Joan aanwezig. De laatst genoemde straat heeft een eigen onderzoek gedaan onder bewoners elders in de stad die al zo’n afvalcontainer voor de deur hebben en bundelden hun bevindingen in een zwartboek. “We begrijpen niet dat in onze smalle straat van die containers moeten komen. Als we het zwartboek lezen kunnen we ook hier veel geluids- en stankoverlast verwachten.”

De hele speech van Joan;
Het zwartboek van bewoners Weteringstraat;
Commentaar Jaap Voerman n.a.v. reactienota;
Meer info over het Nieuwe Inzamelen;
Aangewezen locaties in Oost.

De rechter zet een streep door het Mout Bierfestival dat in september in het Wilhelminapark zou plaats vinden. De Stichting Wilhelminapark, wijkbewoners die zich inzetten voor het behoud van het park, verzet zich tegen de vergunningen die de gemeente heeft afgegeven, omdat zij bang is voor (nog meer) schade aan het park. De rechter deelt die zorg en trekt aan de noodrem.

Bodem kapot
Martine ten Voorde, bestuurslid van de stichting licht toe wat het probleem is. “De grote ligweide is er zeer slecht aan toe. De bodem is de laatste jaren door zware druk van vrachtwagens, podia, mobiele koelinstallaties etc. ingeklonken. Water sijpelt niet meer de bodem in, boomwortels worden afgekneld. Voor al die oude bomen, sommige meer dan een eeuw oud, is dat funest, zeker in deze droge tijden. Het park is sinds de opening in 1898 uitgegroeid tot een van de mooiste van Nederland en heeft zelfs de status van Rijksmonument. Het lijkt nu in een paar jaar tijd naar de knoppen te gaan. Het is vijf voor twaalf. Meerdere onderzoeken bevestigen dat. Het aantal en vooral de omvang van festivals is hier veel te groot, het park kan dat niet aan. De gemeente ziet dat niet, de rechter gelukkig wel.”

Rijksmonument
Het is voor het eerst dat de stichting een zaak aanspant tegen de gemeente. “We doen dat liever niet, want we werken juist graag samen. Met de afdeling Groen gaat dat al jarenlang goed. Maar de afdeling Evenementen geeft te makkelijk vergunningen af aan commerciële festivalorganisatoren. Kleine festiviteiten kan het park aan, dat is ook gezellig, maar dit is geen festivalterrein waar je met zware vrachtwagens, kranen en grote opleggers rond kunt rijden. Voor grote evenementen moet de gemeente terreinen elders bestemmen. De rechter wijst de gemeente op het monumentale karakter van het park en eist dat er éérst doordacht beleid moet komen voordat er vergunningen afgegeven mogen worden voor grote festiviteiten. Dat is er nu niet. Uiteraard denken we graag mee over wat de draagkracht is van dit prachtige park waar zoveel wijkbewoners wandelen, sporten en elkaar ontmoeten, al generaties lang.”

Lees meer over Stichting Wilhelminapark
Bekijk hier het vonnis met toelichting.

Laura Korsman woonde in een studentenhuis aan de Bosboomstraat. Ze was 24 jaar en had haar opleiding tot verpleegkundige bijna afgerond. Maar ze werd agressief gestalkt door haar ex-vriend Zamir. Die klom op 11 juni 2018 gewapend met een mes over haar balkon en stak op haar in. Laura drukte haar alarmknop in, maar toen de politie arriveerde was ze al vermoord. In het plantvlak op de Bosboomstraat staat nu een prachtige stalen vlinder. Het monument is geplaatst op verzoek van Laura’s familie, ook om aandacht te vragen voor de gevaren van stalken.

Met een grote klap reed de bezorger zich klem onder het lage viaduct bij het Rietveld Schröderhuis. De zoveelste, want de onderdoorgang heeft al veel busjes gescalpeerd. Een paar jaar geleden is er een hoogteportaal geplaatst met rood-witte balk om chauffeurs te waarschuwen voor de geringe hoogte. Desondanks wordt de buurt opgeschrikt door een luide knal.

Druk, druk, druk
De jonge, Engels sprekende chauffeur zit nog wat verdwaasd achter het stuur. “Het is mijn eerste werkdag”, zegt hij verontschuldigend. “Ik keek op het navigatiescherm.” Maar hoorde je dan geen klap van de waarschuwingsbalk toen je het hoogteportaal passeerde? “Jawel, maar ik dacht een tak van een bomen te raken.”
Enfin, de koelkasten in Rijnsweerd worden vandaag waarschijnlijk toch níet gevuld … #drukdrukdruk

Foto: Bezorger klem onder viaduct bij Rietveldhuis – Arnoud Wolff

Bekijk hier hoe Oost heeft gestemd bij de gemeenteraadsverkiezing 2022. De opkomst in onze wijk was met 72,5% fors hoger dan de stad (56,3%). GroenLinks kreeg met 20,7% de meeste stemmen, gevolgd door D66 (18,0%). Opvallend is dat Student & Starter inmiddels de derde partij is in Oost. Daarna volgen VVD (8,4%), PvdA (7,9%), Partij voor de Dieren (7,3%) en nieuwkomer Volt (7,1%).
In Oost kregen GroenLinks, D66, Student&Starter, Partij voor de Dieren en Volt relatief veel stemmen vergeleken met de stad als geheel.

De nieuwe partij EenUtrecht van buurtgenoot Gert Dijkstra scoorde voldoende stemmen voor een zetel in de gemeenteraad. Dat lukte onze andere buurtgenoot Marcello van de Wal net als vorig jaar niet.

Bron: Verkiezingsuitslag gemeente Utrecht @2022

Cora van Hal woont in de straat waar ze ook is geboren, de Bloemstraat, hartje Oudwijk. Elke dag maakt ze een prachtige tekening met intense kleuren en héél veel hartjes. Het zijn ware liefdesverklaringen voor wie haar na aan het hart liggen: de Dom, haar cluppie FC Utrecht (“Toen ik geboren ben, was ik al supporter”), Utrechtse volkszangers en beroemde mensen, vooral die in de buurt wonen. “Liefdespoëzie”, zo noemt ze het zelf. Vooral met Utrechtse volkszangers heeft ze een speciale band. “Ik ken ze allemaal! Martin van Doren (de zingende barman van Dikke Dries in Wijk C) is mijn nummer één. Net als Danny Temming en die anderen. En de voetballers van FC Utrecht.” Ja, zoveel nummers één, dat kan, als je zo’n groot hart hebt als Cora.

Goed zorgen voor pa
Na het overlijden van haar moeder en onlangs haar vader, die ook op de Bloemstraat woonden, had ze het zwaar. Ze zorgde elke dag voor haar zieke vader, ging met hem in de rolstoel zelfs nog de stad in. Pa, Gerard van Hal, was ooit wielrenner en won vele prijzen in de jaren 50, 60 en 70. Hij reed nog in de ploeg van Wim Kok. “Aan het eind, toen hij aan de slangen lag, ging ik elke nacht bij hem slapen op het matrasje dat onder zijn bed lag. Mijn knuffels Nigel en Mikey had ik gelukkig altijd bij me. Vroeger wilde ik verpleegster worden!”

Boek over de liefde
Ze deelt haar tekeningen graag uit. Buurtgenoot, dichter en inmiddels hartsvriendin Astrid Lampe heeft een stapel tekeningen gekregen en wil daar samen met Cora een boek van maken. Over de liefde, uiteraard. De achterkant heeft Cora al bedacht: een kleurrijke tekening van de Dom met hartjes. Ze kijkt er naar uit. “En als het boek klaar is, komt het in de krant.” Waarvan akte.

Foto’s: Cora (met FC Utrecht sjaal) en Astrid Lampe (met stapel tekeningen) gaan samen een boek maken over liefde – Arnoud Wolff